|
CANCUNDAN SONRA
Anti-Mai Çalışma
Grubu
Cancun’da yaşanan
hezimetin ardından 15 Aralık’ta müzakerelere devam etmek üzere yeniden fakat bu kez DTÖ’nün
başkenti Cenevre’de toplantı yapılacağını duyuran DTÖ Sekreteryası
bu sefer işi garanti altına almak için her şeyi yapacağa benziyor.
Uruguay’ın DTÖ’deki büyükelçisi ve halen DTÖ Genel Konseyinin
başkanı olan Castillo, 20 Kasım günü yaptığı açıklamada 15 Aralık
toplantısının yol haritasının koordinatlarını DTÖ üyelerine iletti.
Castillo’nun oldukça kapsamlı görünen planına göre söz konusu
toplantıda;
-
- Tarım
konusunda bir anlaşmaya varılması,
-
- NAMA
(Non-agriculture
market accesss negotiations) Tarım dışı ürünlerde (sanayi ve hizmet) piyasalara
erişimi kolaylaştırıcı önlemlerin alınması için yapılacak
müzakerelerin başlatılması,
-
- Pamuk müzakerelerine anlamlı bir yön verecek
hususların geliştirilmesi gibi, oldukça önemli konular ele alınacak.
-
Bu planın tümü için
gerekli hazırlıklar 15 Aralık tarihine kadar bitirilebilecek gibi
görünmüyor. Ancak, bundan daha önemlisi, Castillo’nun yaptığı
açıklama sırasında gelişmekte olan ülkelerin 2004 yılındaki
müzakerelerde zaten gelişmiş ülkelerin çıkarlarını savunan bir tavır
içine çekileceklerini belirtmiş olması. Bu arada Castillo’nun
kimliği ile ilgili birkaç ayrıntıya gelince; daha önce UNCTD’da
görev yaptığı sırada büyük bir hayal kırıklığı yaratan DTÖ Genel
Konsey Başkanı, genelde AB ve ABD’nin kuklası gibi davranmakta.
Cenova’daki DTÖ binasının koridorlarında Castillo’nun DTÖ’deki
görevi 2004 yılı Şubat ayında son bulunca Uruguay’a Dış İşleri
Bakanı olarak geri döneceği söylentileri dolaşmakta. Castillo
tarafından yapılan açıklamada altı çizilen hususlar arasında tarım
dışı ürünlerde gelişmekte olan ülkelerin uygulamakta oldukları
gümrük vergi oranlarının gelişmiş ülkelere kıyasla çok daha yüksek
olduğu ve bu vergilerin düşürülmesi gerektiği; tarım konusunda önce
çerçeve anlaşmada mutabakat sağlanması ve tek tek hükümlerde
değişiklik yapılması meselesinin ertelenmesi gerektiği; kilit öneme
sahip sektörlerde bütün üye devletlerin gümrük vergilerini
kaldırmaları gerektiği (ki gelişmekte olan ülkeler böyle bir hedefin
Doha Kalkınma Raundu hedefleri arasında yer almadığını savunuyorlar)
gibi başlıklar bulunuyor.
Gelişmekte olan
ülkeler ise Castillo’nun planı ile kendilerine boş bir senet
imzalatılmaya çalışıldığını düşünüyorlar çünkü bu planda gelişmekte
olan ülkelerden ne oranda bir liberalizasyon beklendiği bile açık ve
net olarak belli değil. Yatırımlar ve Rekabet konularındaki olaylı
anlaşmalara gelince, Castillo bu konuda gelişmekte olan ülkelere 2+2
formülünü teklif ediyor, daha doğrusu dayatıyor. Buna göre eğer
gelişmekte olan ülkeler ticaretin kolaylaştırılması ile şeffaflık ve
hükümet satın almaları konusunda birer çok taraflı anlaşma
imzalanmasını istiyorlarsa, o zaman yatırımlar ve rekabet
anlaşmalarını imzalamayı da kabul etmek zorundalar. Castillo’nun
planına gelişmekte olan ülkelerden gelen yanıt daha büyük bir hayal
kırıklığı yaratmış durumda. Örneğin Hindistan, gıda güvenliği ve
kırsal kalkınma gibi NAMA-tarım dışı ürünlerin piyasalara erişimi
müzakereleriyle doğrudan ilişkili konuların hala çözüm beklediğini
ve kalkınma meselelerinin çalışma programının merkezinden uzak
tutulması gerektiğini belirtti. (By Aileen Kwa Focus on the
Global South – Geneva, 20 November 2003)
Öte yandan bugüne
kadar 4 ayrı başlık altında toplanan “Singapur konuları” konusunda
çok agresif bir tavır sürdüren AB’nin, Cancun yenilgisinin ardından
taktiksel olarak bir tavır değişikliğine gittiği ve sanayi
ürünlerine uygulanan gümrük vergilerinin kaldırılması karşılığında
Singapur konularında uzlaşmaya yanaşacağının sinyallerini verdiği
görülüyor. AB Komisyonu Ticaret Genel Direktörü Peter Carl
tarafından Kasım ayı başında DTÖ üyesi devletlere hitaben yaptığı
açıklamada AB’nin artık 4 Singapur anlaşması konusunda eskiden
yaptığı gibi ısrarcı olmayacağı, çünkü aksi taktirde diğer alanlarda
ciddi bir bedel ödemek zorunda kalacağı yönündeki söylemi AB
sermayesinin öncelikli tercihlerine ışık tutar nitelikte. (EU may
be more flexible on trade talks agenda, By Frances Williams in
Geneva Financial Times: November 19, 2003)
Avrupa Birliği’nin
Cancun’da tıkanan görüşmeleri Aralık ayında yeniden canlandırma
çabaları bununla da kalmıyor ve AB Ticaret Komisyoneri Franz
Fischler, Birliğin devlet desteklemelerine dayalı mevcut tarım
sistemini reform etme yönündeki çalışmaların başlatılacağı müjdesini
veriyor. Cancun görüşmelerindeki tıkanmaya neden olan G21
ülkeleriyle tek tek görüşmeler yapan Fischler; reform planının
Aralık ayındaki DTÖ toplantısına kadar son şekline
kavuşturulacağını, AB’de periyodik olarak tarımda kapasite fazlasına
yol açan devlet desteklemelerinin azaltılacağını, fakat tüm bu
tavizlerin tek bir koşulla, AB’nin ticari partnerlerinin de “belli”
konularda esneklik göstermeyi kabul etmeleri şartıyla
gerçekleşebileceğini belirtiyor. (OsterDowJones Commodity News,
EU is drafting Strategy To Help Revive WTO Farm Trade Talks Nov. 18,
2003)
|
