.........

                                                                                               EKONOMİYE BAKIŞ

Küreselleşmenin Terör Yüzü*

Taner BERKSOY

Dünyada tek güç olma, patronluğunu pekiştirme iddiasında olan ABD,
yönetmeye talip olduğu dünyanın en pis ucuyla, uluslararası terör ile
tanııtı. Olayın önemi ABD'nin terör kurbanı olması ya da bu tür saldırı
ile ilk kez karıılaıması değil. Daha önce de bu tür olaylar olmuıtu. Son
terör saldırısının önemi, olayın ABD'nin kendi evinde gerçekleımesi,
daha önce görülmemiı boyutlara ulaıması ve üstün bir organizasyon ve
teknik beceri ürünü olduğu izlenimi vermesidir.
Bunlar son terör saldırısının sergilediği ilklerdir.

ABD'yi altüst eden, dünyayı şaşkına çeviren terör saldırısının yarattığı moral çöküntü ve paniğin alışılmış ölçülerin dışına taşmasının temel nedeni de bu ilklerdir. Olayı bu açıdan değerlendirince, tüm bu ilkleri
çevreleyen bir baıka ilk'e, terörün küreselleımesinin ilk örneğine tanık
olduğumuzu söylemek de mümkün.

Bunu da nereden çıkarttın, diyebilirsiniz. Bu da kafasını küreselleşmeye
taktı, her şeyin altında küreselleıme arıyor, diye düıünebilirsiniz. Ben öyle düşünmüyorum, tersine küreselleşmenin somut, hemen görülebilen,
küresel ölçekte izlenen, yarattığı etkilerin pekçoğunun hemen ölçülebileceği, küresel kordinatlarına kolayca ayrılabilen ender
küreselleşme örneklerinden birisi ile karıı karııyayız diye düşünüyorum.

Sergilenen terörün hedefi, kurgusu ve oldukça karmaşık teknolojilerin
kullanımında gözlenen organizasyon becerisi, bu saldırının ardında tek
bir örgütün, tek bir ulus devletin ya da tekil bir gücün olabileceği
yönündeki görüılere pek fazla prim vermiyor doğrusu. Hele ilk sanıkların
dünyanın görece geri kalmış yörelerinden aday gösterilmesi, hepten
şaşkın bir eğilim gibi görünüyor.

Terörün hedefi olan ABD, bugünün dünyasında, alelade, kendi halinde bir
ulus devlet değil. Tersine, hegomonik bir egemen haline gelmek isteyen,
küreselleımenin finansörü ve kuıkusuz jandarması olma görevlerini
üstlenmiı olan ve dolayısıyla dünyanın ayrık bir noktada duran bir
devlet ABD. Bu konumu ile küreselleıme karııtı öfkenin neredeyse
bütününü üstüne çeken bir ülke bu. Son olayın bu tür küresel öfkenin
ürünü olduğunu düıünmek, tekil bir örgütün ya da ülkenin ABD ile
olabilecek hesaplaımasının doğurduğu bir etki olobileceğini düıünmekten
daha doğru olacaktır.

Terörist saldırısının aynı anda birden fazla hedefe yönlenmeyi
hedefleyen bir kurgu içinde yürütülmesi de olayın arkasında bu tür bir
kurguyu kurabilecek becerinin varlığına iıaret etmektedir. Bu kurgu
becerisini küçümsemek yanlıı olur.Üstelik bu bestseller romanlarda
gördüğümüz türde, hayal gücünü sergileyen, soyut bir kurgu becerisi de
değildir. Somuttur ve uygulanmııtır. Bu anlamıyla hayal gücünden çok,
teknik bir becerinin iıaretlerini taıımaktadır. Bu tür bir beceri de
dünyada pek yaygın değildir ve sanık adayı yörelerde hemen hiç yoktur.
Dolayısıyla olayı tekil bir yörenin kurgu becerisinden çok, birden fazla
becerinin bir araya getirildiği bir organizasyon ürünü olduğunu düıünmek
daha doğru olabilir.

Saldırının uygulanmasında ortaya çıkan tablo böylesi çok katılımlı bir
organizasyon izlenimini pekiıtiren özelliklere sahiptir. Olayın bir
yanında hava teknolojisinin eıanlı olarak ve hedeflere yaklaıım açıları,
hızları gibi ciddi yatkınlıklar sergilenerek kullanılma becerisi vardır.
Öte yandan ise hedefe doğrudan dalarak, intahar etmek gibi görece ilkel
bir güdünün iıaretleri yer almaktadır.
Benim aklım bunları yanyana getirince, yerelliğin çok ötesine geçen
küresel kaygıların, öfkelerin, becerilerin ve güdülerin bir araya
getirildiği bir organizasyonun ABD'ye yönelttiği bir saldırının söz
konusunu olduğu sonucuna ulaııyor.

Bu olayın pek çok yansıması olacaktır. Örneğin küresel terörün bu
biçimde sergilenmesinin, küreselleıme konusunda aymazlıklarda ısrar eden
çevreleri de düıündüklerinin tersine ikna edebilecek önemli bir örnek
olabileceği kanısındayım.

Küreselleımenin varlığını inkar edip çağa damgasını basacak bir süreci
eski bir hikayenin tekrarı olarak algılama hafifliği içinde olanlar,
küresel tepkinin bu boyutlara ulaıması ve hızlı teröre bulaıarak
kirlenmesi karıısında, kendi düıüncelerini yeniden gözden geçirme
ihtiyacı duyacaklardır sanırım.

Küreselleşmenin herkese, her zaman yarar getireceği, bütünüyle nesnel ve
üretken bir süreç olduğu hayaliyle oyalanan aymazların ise bu olaydan
yüklü ve pahalı bir ders aldıklarını düıünüyorum. Bu dersin patronun
evinde ve total bir faturanın ödenmesini gerektiren biçimde öğrenilmesi
ise olayın kirli yüzüdür. Bu bile kafi derecede öğreticidir, diye
düşünüyorum.



*Cumhuriyet Gazetesinden Alınmıştır.