|
SAVAŞIN YOL
AÇTIĞI PSİKOLOJİK YIKIMLAR
Doç. Dr. Doğan
Şahin
İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD
Sosyal Psikiyatri Servisi
GİRİŞ
Savaş insanların
ölmesi, yaralanması, sakatlanması, yakınlarını, evini kaybetmesi ve
aynı zamanda korku, terör, dehşet, acı ve gözyaşı demektir. Tüm
bunlar nedeniyle savaş, çok ciddi ve yaygın bir biçimde psikiyatrik
sorunlara yol açar. Savaşa bağlı gelişebilen 15 ayrı psikiyatrik
bozukluk söz konusudur. Bu bozukluklardan Travma Sonrası Stres
Bozukluğu (TSSB) halk arasında daha iyi bilinir. Bu yazıda, başta
TSSB olmak üzere savaşa bağlı gelişebilecek psikolojik sorunlardan
ve bunların kimi özelliklerinden bahsettikten sonra, daha önemli
bulduğum iki konuya değineceğim. Savaşın uzun süreli ve geç
etkilerini oluşturan ve üzerinde pek durulmayan bu iki sorun,
insanlığın geleceği ve toplum sağlığı açısından, binlerce kişinin
hayatını kaybetmesi, milyonlarca insanın tıbbi ve psikolojik olarak
zarar görmeleri kadar önemlidir. Dolayısıyla savaşa bağlı
psikiyatrik sorunları 3 başlıkta ele alacağım:
1. Psikiyatrik
bozukluklar
2. Şiddet
davranışlarındaki artış
3. İnsani
değerlerin kaybı ve dolayısıyla yetişmekte olan neslin kişilik
gelişimi üzerindeki etkileri.
Savaşın yol
açtığı psikolojik sorunları inceledikten sonra kısaca özellikle bu
savaşın yaratacağı psikolojik sorunlardan korunma yolları hakkında
bilgi vereceğim.
SAVAŞIN SIKLIĞI
İnsanlık
tarihinin kayda alınan 5600 yılında 14 600’den fazla savaş
yaşanmıştır. Her yıla yaklaşık 2.6 savaş düşmektedir. Her otuz yılı
bir kuşak olarak kabul edecek olursak bu sürede yaşamış 185 kuşaktan
sadece 10’u savaşsız bir ömür sürebilmiştir. Neredeyse hayatı
boyunca savaş görmeyen bir insan yaşamamış gibidir.
20. yüzyılda
yaşanan iki büyük Dünya Savaşı’ndan sonra, insanlık sanki barış ve
huzur içinde yaşamaktaymış gibi bir yanılsama sık sık dile
getirilir. Oysa II. Dünya Savaş’ından bu yana 150’ye yakın savaş
gerçekleşmiştir ve bu savaşlara bağlı olarak 60 milyondan fazla kişi
hayatını kaybetmiştir. İkinci Dünya Savaş’ından bu yana savaşlarda
ölen insan sayısı, II. Dünya Savaşı’nda ölen insan sayısının 3- 4
katıdır.
Savaş ve politik
şiddet neden olduğu on milyonlarca can kaybı yanında bu rakamların
birkaç katı kadar yaralı ve bundan daha da fazla psikolojik olarak
hasarlanmış insan yaratır. Ayrıca milyonlarca kişi, şiddete maruz
kalma endişesiyle yerinden yurdun olmakta, can güvenliğini sağlamak
için çok travmatik göçler yaşamaktadırlar. Savaşa ve şiddete bağlı
göçlerin yaygılığı açısından bir örnek verecek olursak, 1990
yılında sığınmacıların ve kendi yurtlarında yerlerinden edilenlerin
sayısı 30 milyon iken bu sayı 1993 yılında 43 milyona çıkmıştır.
|
