28 Eylül 2000 - 7 Aralık 2000

Temel Haklar Şartı, AB vatandaşlarının temel haklarını ve 
AB'nin vatandaşlarına karşı sorumluluklarını düzenliyor. Belge 
13-14 Ekim 2000'de Fransa'nın Biarritz kentinde gerçekleşen AB 
zirvesinde devlet ve hükümet başkanlarının bilgisine sunuldu 
ve kabul gördü. 
Temel Haklar Şartı, 7-8 Aralık'taki "Nice Zirvesi"nde 
onaylandı. 
 

GİRİŞ 
Avrupa halkları, aralarında daha yakın bir birlik oluşturmak 
için ortak değerlere dayalı barışçı bir geleceği paylaşmaya 
kararlıdır. 
Ruhani ve manevi mirasının bilincinde olan Birlik, bölünmez ve 
evrensel değerler olan insan onuru, özgürlük, eşitlik ve 
dayanışma değerleri üzerine inşa edilmiştir. Demokrasi ve 
hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanmaktadır. Birlik 
vatandaşlığını tesis ederek ve bir özgürlük, güvenlik ve 
adalet bölgesi oluşturarak bireyi, faaliyetlerinin merkezine 
yerleştirir. 
Birlik, bu ortak değerlerin korunması ve geliştirilmesine 
katkıda bulunurken Avrupa halklarının kültürleri ve 
geleneklerinin çeşitliliği yanısıra Üye Devletlerin ulusal 
kimlikleri ve bunların ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerdeki 
kendi kamu makamlarının düzenlenmesine saygı gösterir. Dengeli 
ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeye çalışır ve 
insanların, eşyaların, hizmetlerin ve sermayenin serbest 
dolaşımını ve yerleşme özgürlüğünü sağlar. 
Bu amaçla, toplum, sosyal ilerleme, bilimsel ve teknolojik 
gelişmeler ışığında temel hak ve özgürlüklerin bir Bildirge'de 
daha açık bir şekilde ortaya konulması yoluyla bu hak ve 
özgürlüklerin korunmasının güçlendirilmesi gerekmektedir. 
Bu Bildirge, Topluluk ve Birliğin yetkileri ve görevlerini ve 
yetki ikamesi ilkesini dikkate alarak özellikle Üye 
Devletlerin ortak uluslararası yükümlülükleri ve anayasal 
gelenekleri, Avrupa Birliği Antlaşması, Topluluk Antlaşmaları, 
Avrupa İnsan Hakları ve Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 
Sözleşmesi, Topluluk ve Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen 
Sosyal Bildirgeler ve Avrupa Toplulukları Adalet Divanı ve 
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihat hukukundan 
kaynaklanan hakları yeniden teyid etmektedir. 
Bu haklardan yararlanılması, öteki kişiler, insanlık ve 
gelecekteki kuşaklar konusunda sorumluluklar ve görevleri 
beraberinde getirmektedir. 
Birlik, bu nedenle, aşağıda belirtilen hakları, özgürlükleri 
ve ilkeleri tanımaktadır. 
BÖLÜM I 
ONUR
Madde 1. - İnsanlık onuru 
İnsanlık onuru, ihlal edilemez. Saygı gösterilmeli ve 
korunmalıdır. 
Madde 2. - Yaşama hakkı 
1. Herkes, yaşama hakkına sahiptir. 
2. Hiç kimse, ölüm cezasına çarptırılmamalı veya idam 
edilmemelidir. 
Madde 3. - Kişinin bedensel ve ruhsal dokunulmazlık hakkı 
1. Herkes, kendi bedensel ve ruhsal dokunulmazlığına saygı 
gösterilmesi hakkına sahiptir. 
2. Tıp ve biyoloji alanlarında, özellikle aşağıda 
belirtilenlere saygı gösterilmelidir: 
- yasada belirtilen usüllere uygun olarak ilgili kişinin 
özgürcü ve bilinçli olarak vereceği muvafakat, 
- özellikle kişilerin seçilmesini amaçlayan insan ırkının 
soyaçekim yoluyla islahına yönelik uygulamaların 
yasaklanması, 
- insan bedeninin ve bölümlerinin ticari bir kazanç kaynağı 
haline getirilmesinin yasaklanması, 
- insanların kopyalama yoluyla üretilmesinin yasaklanması. 

Madde 4. - İşkence veya insanlık dışı veya alçaltıcı muamele 
veya ceza yasağı 
Hiç kimse, işkenceye veya insanlık dışı veya alçaltıcı muamele 
veya cezaya tabi tutulmamalıdır. 
Madde 5. - Kölelik ve zorla çalıştırılma yasağı 
1. Hiç kimse, kul ya da köle olarak tutulamaz. 
2. Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabi 
tutulamaz. 
3. İnsan kaçakçılığı yasaklanmıştır. 
BÖLÜM II 
ÖZGÜRLÜKLER
Madde 6. - Özgürlük ve güvenlik hakkı 
Herkes kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına sahiptir. 
Madde 7. - Özel ve aile yaşamına saygı 
Herkes, özel ve aile yaşamına, konutuna ve haberleşmesine 
saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. 
Madde 8. - Kişisel bilgilerin korunması 
1. Herkes, kendisine ilişkin kişisel bilgilerin korunmasını 
isteme hakkına sahiptir. 
2. Bu tür bilgiler, belirtilen amaçlar için ve ilgili kişinin 
muvafakatine veya yasada öngörülen başka meşru temele dayalı 
olarak adil şekilde kullanılmalıdır. Herkes, kendisi hakkında 
toplanmış olan bilgilere erişme ve bunlarda düzeltme yaptırma 
hakkına sahiptir. 
3. Bu kurallara uyulması, bağımsız bir makam tarafından 
denetlenecektir. 
Madde 9. - Evlenme ve aile kurma hakkı 
Evlenme hakkı ve aile kurma hakkı, bu hakların kullanılmasına 
ilişkin ulusal mevzuata uygun olarak teminat altına 
alınacaktır. 
Madde 10. - Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü 
1. Herkes, düşünce, din ve vicdan özgürlüğü hakkına sahiptir. 
Bu hak, din veya inancını değiştirme özgürlüğünü ve din veya 
inancını tek başına veya topluluk halinde, aleni veya gizli 
olarak ibadet etme, öğretme, uygulama ve gereklerine uyma 
şeklinde açığa vurma özgürlüğünü içerir. 
2. Bu hakkın kullanılmasına ilişkin ulusal mevzuata uygun 
olarak dini nedenlerle askerlik görevini yapmayı reddetme 
hakkı tanınmaktadır. 
Madde 11. - İfade ve haber alma özgürlüğü 
1. Herkes, ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, kamu 
makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ulusal sınırlarla 
kısıtlanmaksızın bir görüşe sahip olma, haber ve düşünceleri 
elde etme ve bunları ulaştırma özgürlüğünü içerir. 
2. Basının özgürlüğü ve çoğulculuğuna saygi gösterilmelidir. 
Madde 12. - Toplanma ve örgütlenme özgürlüğü 
1. Herkes, barışçıl bir biçimde toplanma özgürlüğü ile her 
düzeyde, özellikle siyaset, sendika ve yurttaşlıkla ilgili 
konularda örgütlenme özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu, herkesin 
kendi çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikalara 
girme hakkını da içerir. 
2. Birlik düzeyindeki siyasi partiler, Birliğin 
vatandaşlarının siyasi iradesinin ifade edilmesine katkıda 
bulunurlar. 
Madde 13. - Sanat ve bilim özgürlüğü 
Sanat ve bilimsel araştırma, kısıtlamaya tabi olmamalıdır. 
Akademik özgürlüğe saygı gösterilmelidir. 
Madde 14. - Eğitim hakkı 
1. Herkes, eğitim görme ve mesleki ve sürekli eğitimden 
yararlanma hakkına sahiptir. 
2. Bu hak, serbest zorunlu eğitim görme olasılığını da içerir. 

3. Demokratik ilkelere ve ailelerin çocuklarının kendi dini, 
felsefi ve eğitim konusundaki inançlarına uygun olarak eğitim 
ve öğretim görmelerini sağlama hakkına saygı gösterilerek 
eğitim kurumları tesis etme özgürlüğüne, bu özgürlük ve hakkın 
kullanılmasına ilişkin ulusal mevzuata uygun olarak saygı 
gösterilmelidir. 
Madde 15. - Meslek seçme ve çalışma hakkı 
1. Herkes, çalışma ve serbestçe seçilmiş veya kabul edilmiş 
bir mesleği ifa etme hakkına sahiptir. 
2. Birliğin her vatandaşı, herhangi bir Üye Devlette iş arama, 
çalışma, yerleşme hakkını kullanma ve hizmet verme özgürlüğüne 
sahiptir. 
3. Üye Devletlerin ülkelerinde çalışma izni almış olan üçüncü 
ülkelerin vatandaşları, Birliğin vatandaşlarının çalışma 
şartlarına eşit çalışma şartlarından yararlanma hakkına 
sahiptir. 
Madde 16. - Bir ticari faaliyette bulunma özgürlüğü 
Topluluk hukuku ve ulusal yasalar ve uygulamalara göre bir 
ticari faaliyette bulunma özgürlüğü tanınmaktadır. 
Madde 17. - Mülk edinme hakkı 
1. Herkes, yasal şekilde elde ettiği mülküne sahip olma, 
kullanma, elden çıkarma ve miras bırakma hakkına sahiptir. 
Bunların kaybı karşılığında zamanında adil bir tazminat 
ödenmesi koşulu ile kamu menfaati nedeniyle veya yasada 
öngörülen koşullar çerçevesinde yapılması dışında hiç kimsenin 
elinden mülkü alınamaz. Mülkün kullanımı, kamu menfaati için 
gerekli olduğu ölçüde yasa ile düzenlenebilir. 
2. Fikri mülkiyet, korunmalıdır. 
Madde 18. - Sığınma hakkı 
Sığınma hakkı, 28 Temmuz 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi ve 
sığınmacıların statüsüne ilişkin 31 Ocak 1967 tarihli Protokol 
kuralları dikkate alınarak ve Avrupa Topluluğunu kuran 
Antlaşma'ya uygun olarak teminat altına alınmalıdır. 
Madde 19. - İhraç, sınırdışı veya iade etme yasağı 
1. Toplu sınır dışı etmeler yasaktır. 
2. Hiç kimse, ölüm cezası, işkence veya başka insanlık dışı 
veya alçaltıcı muamele veya cezaya tabi tutulması konusunda 
ciddi bir tehlikenin bulunduğu bir Devlete geri gönderilemez, 
sınırdışı edilemez veya iade edilemez. 
BÖLÜM III 
EŞİTLİK
Madde 20. - Yasa önünde eşitlik 
Herkes, yasa önünde eşittir. 
Madde 21. - Ayrımcılık yasağı 
1. Cinsiyet, ırk, renk, etnik veya sosyal köken, kalıtımsal 
özellikler, dil, din veya inanç, siyasi veya başka herhangi 
bir görüş, bir ulusal azınlığın üyesi olma, hususiyet, doğum, 
maluliyet, yaş veya cinsel eğilim gibi herhangi bir nedenle 
ayrımcılık yapılması yasaktır. 
2. Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşma ve Avrupa Birliği 
Antlaşmasının uygulanması kapsamı çerçevesinde ve sözkonusu 
Antlaşmaların özel hükümleri saklı kalmak üzere milliyet 
nedeniyle her türlü ayrımcılık yasaktır. 
Madde 22. - Kültürel, dini ve dilsel çeşitlilik 
Birlik, kültürel, dini ve dilsel çeşitliliğe saygı 
gösterecektir. 
Madde 23. - Erkekler ve kadınlar arasında eşitlik 
Erkekler ve kadınlar arasında eşitlik, istihdam, çalışma ve 
ücret dahil olmak üzere bütün alanlarda sağlanmalıdır. 
Eşitlik ilkesi, yeterli şekilde temsil edilmeyen cinsin lehine 
belirli avantajlar sağlanmasını öngören önlemlerin 
sürdürülmesini veya benimsenmesini engellemez. 
Madde 24. - Çocukların hakları 
1. Çocuklar, kendi refahları için gerekli olan koruma ve 
ihtimamdan yararlanma hakkına sahiptir. Görüşlerini serbestçe 
ifade edebilirler. Bu görüşler, kendi yaşları ve olgunluk 
düzeylerine uygun olarak kendilerini ilgilendiren konularda 
dikkate alınır. 
2. Kamu makamları veya özel kuruluşlar tarafından çocuklarla 
ilgili olarak yapılan bütün işlemlerde, çocuğun çıkarlarının 
en iyi şekilde korunmasına öncelik verilmelidir. 
3. Her çocuk, bunun kendi çıkarlarına aykırı olması haricinde 
anne ve babasının her ikisi ile düzenli olarak kişisel ilişki 
ve doğrudan temas sürdürme hakkına sahiptir. 
Madde 25. - Yaşlıların hakları 
Birlik, yaşlıların, onurlu ve bağımsız bir yaşam sürdürme ve 
sosyal ve kültürel yaşama katılma haklarını tanımakta ve saygı 
göstermektedir. 
Madde 26. - Engellilerin toplumla bütünleştirilmesi 
Birlik, engelli kişilerin, bağımsızlıklarını, toplumsal ve 
mesleki yaşamla bütünleştirilmelerini ve toplum yaşamına 
katılmalarını sağlamaya yönelik önlemlerden yararlanma hakkını 
tanımakta ve saygı göstermektedir.
BÖLÜM IV 
DAYANIŞMA
Madde 27. - İşçilerin işletme içinde bilgi alma ve danışma 
hakkı 
Topluluk mevzuatı ve ulusal yasalar ve uygulamalarda öngörülen 
durumlar ve koşullarda işçiler veya temsilcilerine, uygun 
düzeylerde zamanında bilgi verilmeli ve danışmalarda 
bulunulmalıdır. 
Madde 28. - Toplu sözleşme görüşmeleri yapma ve eylem hakkı 
İşçiler ve işverenler veya bunların ilgili kuruluşları, 
topluluk mevzuatı ve ulusal yasalar ve uygulamalara göre uygun 
düzeylerde toplu sözleşmeler müzakere etme ve imzalama ve 
menfaat ihtilafı olması halinde grev eylemi dahil olmak üzere 
kendi çıkarlarını korumak için ortak eylem yapma hakkına 
sahiptir. 
Madde 29. - İşe yerleştirme hizmetlerinden yararlanma hakkı 
Herkes, işe yerleştirme hizmetinden ücretsiz olarak yararlanma 
hakkına sahiptir. 
 
 
 

2. Aile ve meslek yaşamının bağdaştırılması için herkes, 
doğumla bağlantılı bir nedenle işten çıkarmaya karşı korunma 
hakkına ve bir çocuğun doğumu veya evlat edinilmesinden sonra 
ücretli doğum ve ebeveynlik izni alma hakkına sahiptir. 
Madde 34. - Sosyal güvenlik ve sosyal yardım 
1. Birlik, Topluluk hukuku ve ulusal yasalar ve uygulamalarda 
belirtilen usullere göre doğum, hastalık, iş kazaları, bakıma 
muhtaç olma veya yaşlılık gibi durumlarda ve işten çıkarılma 
durumunda koruma sağlayan sosyal güvenlik yardımları ve sosyal 
hizmetlerden yararlanma hakkını tanımakta ve saygı 
göstermektedir. 
2. Avrupa Birliği'nde yasal olarak ikamet eden ve dolaşan 
herkes, Topluluk hukuku ve ulusal yasalar ve uygulamalara göre 
sosyal güvenlik yardımları ve sosyal avantajlardan yararlanma 
hakkına sahiptir. 
3. Birlik, Topluluk hukuku ve ulusal yasalar ve uygulamalarda 
belirtilen usullere göre sosyal dışlanma ve yoksullukla 
mücadele için yeterli imkanlara sahip olmayan herkes için 
uygun bir yaşam sağlamak amacıyla sosyal ve konut yardımından 
yararlanma hakkını kabul etmekte ve saygı göstermektedir. 
Madde 35. - Sağlık hizmetleri 
Herkes, ulusal yasalar ve uygulamalarda belirtilen şartlar 
çerçevesinde koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına 
ve tıbbi tedaviden yararlanma hakkına sahiptir. Bütün Birlik 
politikaları ve faaliyetlerinin tanımlanmasında ve 
uygulanmasında yüksek düzeyde bir insan sağlığı koruması 
sağlanmalıdır. 
Madde 36. - Genel ekonomik konulardaki hizmetlerden yararlanma 

Birlik, sosyal ve bölgesel uyumunu artırmak için Avrupa 
Topluluğu'nu oluşturan Antlaşma'ya uygun olarak ulusal yasalar 
ve uygulamalarda öngörülen genel ekonomik konulardaki 
hizmetlerden yararlanma hakkını kabul etmekte ve saygı 
göstermektedir. 
Madde 37. - Çevresel koruma 
Yüksek düzeyde bir çevresel koruma ve çevrenin kalitesinin 
iyileştirilmesi, Birliğin politikalarına dahil edilmeli ve 
sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak sağlanmalıdır. 
Madde 38. - Tüketici Koruması 
Birlik politikaları, yüksek düzeyde tüketici koruması 
sağlamalıdır. 
BÖLÜM V 
VATANDAŞLIK HAKLARI
Madde 39. - Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanma ve 
aday olma hakkı 
1. Birliğin her vatandaşı, ikamet ettiği Üye Devlette, bu 
Devletin vatandaşları ile aynı koşullar altında Avrupa 
Parlamentosu seçimlerinde oy kullanma ve aday olma hakkına 
sahiptir. 
2. Avrupa Parlamentosu üyeleri, genel serbest ve gizli oyla 
doğrudan seçilir. 
Madde 40. - Yerel seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkı 
Birliğin her vatandaşı, ikamet ettiği Üye Devlette, bu 
Devletin vatandaşları ile aynı koşullar altında yerel 
seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkına sahiptir. 
Madde 41. - İyi idare hakkı 
1. Herkes, işlerinin Birliğin kurumları ve organları 
tarafından tarafsız ve adil bir şekilde ve makul bir süre 
içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir. 
2. Bu hak, şunları içermektedir: 
- herkesin, kendisini olumsuz şekilde etkileyebilecek 
herhangi bir işlemin yapılmasından önce görüşlerinin 
dinlenmesini isteme hakkı; 
- herkesin, kendi dosyasına erişme hakkı ve meşru gizlilik 
çıkarlarına ve mesleki ve ticari gizliliğe saygı 
gösterilmesi; 
- idarenin, kararları konusunda gerekçe gösterme 
yükümlülüğü. 
3. Herkes, Topluluğun kuruluşları veya görevlilerinin, 
görevlerinin ifası sırasında yolaçtıkları her türlü zararı, 
Üye Devletlerin yasalarındaki ortak genel ilkelere göre 
Topluluğa tazmin ettirme hakkına sahiptir. 
4. Herkes, Birliğin kuruluşlarına, Antlaşmaların lisanlarından 
birinde mektup gönderebilir ve kendisine aynı lisanda cevap 
verilmesi zorunludur. 
Madde 42. - Belgelere erişme hakkı 
Birliğin bütün vatandaşları veya bir Üye Devlette ikamet eden 
veya kanuni adresi bu devlette bulunan bütün gerçek veya tüzel 
kişiler, Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon belgelerine 
erişme hakkına sahiptir. 
Madde 43. - Kamu Denetçisi 
Birliğin bütün vatandaşları veya bir Üye Devlette ikamet eden 
veya kanuni adresi bu devlette bulunan bütün gerçek veya tüzel 
kişiler, adli görevleri çerçevesinde hareket eden Adalet 
Divanı Bidayet Mahkemesi hariç olmak üzere Topluluk 
kuruluşları veya organlarının faaliyetlerinde karşılaşılan 
kötü idare vakalarını Birlik kamu denetçisine havale etme 
hakkına sahiptir. 
Madde 44. - Dilekçe ile başvurma hakkı 
Birliğin bütün vatandaşları veya bir Üye Devlette ikamet eden 
veya kanuni adresi bu devlette bulunan bütün gerçek veya tüzel 
kişiler, Avrupa Parlamentosu'nu dilekçe ile başvurma hakkına 
sahiptir. 
Madde 45. - Dolaşım ve ikamet özgürlüğü 
1. Birliğin her vatandaşı, Üye Devletlerin ülke sınırları 
içinde serbestçe hareket etmek ve ikamet etmek özgürlüğüne 
sahiptir. 
2. Bir Üye Devletin ülkesinde yasal olarak ikamet eden üçüncü 
ülkelerin vatandaşlarına, Avrupa Topluluğu'nu tesis eden 
Antlaşma'ya uygun olarak dolaşım ve ikamet özgürlüğü 
tanınabilir. 
Madde 46. - Diplomatik ve konsolosluk koruması 
Birliğin her vatandaşı, tabiyetinde olduğu Üye Devletin temsil 
edilmediği bir üçüncü ülkenin topraklarında, herhangi bir Üye 
Devletin diplomatik veya konsolosluk makamları tarafından, 
sözkonusu Üye Devletin vatandaşları ile aynı şartlarda korunma 
hakkına sahiptir. 
BÖLÜM VI 
ADALET
Madde 47. - Etkili hukuki bir yola başvurma ve adil yargılanma 
hakkı 
Birlik hukuku tarafından teminat altına alınmış olan hakları 
ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, bu Maddede belirtilen 
şartlara uygun olarak bir mahkemede etkili bir hukuki yola 
başvurma hakkına sahiptir. 
Herkes, daha önceden yasa ile tesis edilmiş bağımsız ve 
tarafsız bir mahkemede makul bir süre içinde yapılacak adil ve 
kamuya açık bir duruşma yapılması hakkına sahiptir. Herkes, 
kendisine bilgi verilmesi, savunulması ve temsil edilmesi 
fırsatına sahip olmalıdır. 
Gerekli imkanlara sahip olmayan herkese, bu yardımın adalete 
etkin bir şekilde ulaşılmasının sağlanması için gerekli olması 
koşulu ile hukuki yardım sağlanacaktır. 
Madde 48. - Masumiyet karinesi ve savunma hakkı 
1. Kendisine karşı ithamda bulunulan bir kişinin, yasaya göre 
suçlu olduğu kanıtlanıncaya kadar masum olduğu kabul 
edilecektir. 
2. Kendisine karşı ithamda bulunulmuş olan bir kişinin savunma 
haklarına saygı gösterilmesi teminat altına alınmalıdır. 
Madde 49. - Cezayı gerektiren suçların ve cezaların orantılı 
olması ve yasada tanımlanması ilkeleri 
1. Hiç kimse, işlendiği zaman ulusal veya uluslararası hukuka 
göre suç oluşturmayan bir fiil veya ihmalden dolayı suçlu 
bulunamaz. Hiç kimseye, suçu işlediği zaman verilebilecek olan 
cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Cezayı gerektiren bir 
suçun işlenmesinden sonra yasanın daha hafif bir ceza 
öngörmesi durumunda bu ceza uygulanır. 
2. Bu madde, işlendiği zaman uluslar topluluğu tarafından 
tanınmış genel ilkelere göre suç sayılan bir eylem veya ihmal 
nedeniyle bir kimsenin yargılanmasına veya cezalandırılmasına 
engel değildir. 
3. Cezaların şiddeti, cezayı gerektiren suçla orantısız 
olmamalıdır. 
Madde 50. - Cezayı gerektiren aynı suçtan iki kere 
yargılanmama veya cezalandırılmama hakkı 
Hiç kimse, daha önce yasaya göre Birlik içinde kesin olarak 
beraat ettiği veya mahkum olduğu bir suç nedeniyle mahkemede 
yeniden yargılanamaz veya cezalandırılamaz. 

BÖLÜM VII 
GENEL HÜKÜMLER
Madde 51. - Kapsam 
1. Bu Bildirgenin hükümleri, yetki ikamesi ilkesi dikkate 
alınarak Birliğin kurumları ve organlarına ve sadece Birlik 
hukukunu uyguladıklarında Üye Devletlere yöneliktir. Bu 
nedenle,kendi yetkilerine uygun olarak haklara saygı 
gösterecekler, ilkelere uyacaklar ve bunların uygulanmasını 
teşvik edeceklerdir. 
2. Bu Bildirge, Topluluk veya Birlik için yeni bir yetki veya 
görev tesis etmemektedir veya Antlaşmalarda belirtilen 
yetkilerde ve görevlerde değişiklik yapmamaktadır. 
Madde 52. - Teminat altına alınan hakların kapsamı 
1. Bu Bildirgede kabul edilen hakların ve özgürlüklerin 
kullanılmasına getirilecek her türlü sınırlandırma, yasada 
öngörülmeli ve bu hak ve özgürlüklerin özüne saygı 
göstermelidir. Orantılı olma ilkesine tabi olarak 
sınırlandırmalar sadece gerekli olmaları ve Birlik tarafından 
kabul edilen kamu yararı amaçlarına veya başkalarının hak ve 
özgürlüklerini koruma gereksinimine gerçekten hizmet etmeleri 
koşulu ile uygulanabilir. 
2. Topluluk Antlaşmaları veya Avrupa Birliği Antlaşmasına 
dayalı olan bu Bildirgede tanınan haklar, sözkonusu 
Antlaşmalarda belirtilen şartlar ve sınırlar çerçevesinde 
kullanılır. 
3. Bu Bildirge'nin, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin 
Korunması Sözleşmesi ile teminat altına alınmış olan haklara 
tekabül eden hakları içermesi durumunda sözkonusu hakların 
anlamı ve kapsamı, sözkonusu Antlaşma'da belirtilenlerle aynı 
olacaktır. Bu hüküm, Birlik hukukunun daha kapsamlı koruma 
sağlamasını engellemez. 
Madde 53. - Koruma düzeyi 
Bu Bildirge'de yeralan hiç bir şey, Birlik hukuku ve 
uluslararası hukuk ve Birlik, Topluluk veya Avrupa İnsan 
Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesi dahil 
olmak üzere Üye Devletlerin taraf olduğu uluslararası 
anlaşmalarla ve Üye Devletlerin anayasaları ile kendi uygulama 
alanlarında tanınmış olan insan hakları veya temel 
özgürlükleri kısıtladığı veya olumsuz şekilde etkilediği 
şeklinde yorumlanamaz. 
Madde 54. - Hakların istismar edilmesi yasağı 
Bu Bildirge'de yeralan hiç bir şey, işbu Bildirge'de tanınan 
haklar ve özgürlüklerden herhangi birinin ortadan 
kaldırılmasını veya bunun, burada öngörülenden daha fazla 
kısıtlanmasını amaçlayan herhangi bir faaliyette bulunma veya 
herhangi bir fiili gerçekleştirme hakkını verdiği şeklinde 
yorumlanamaz.