Basın Kanunu
Her mevkutenin yazı işlerini fiilen idare eden sorumlu müdürü
bulunur.Yayının muhtelif kısımlarını idare etmek için ayrı sorumlu
müdürler bulundurulabilir. Bu takdirde her sorumlu müdür kendi idare
ettiği kısımdan sorumlu olur.
BASIN KANUNU
Kanun No: 5680
Kabul Tarihi: 15.7.1950
(Yayımlandığı Resmi Gazete: 24 Temmuz 1950 - Sayı:7564)
BİRİNCİ BÖLÜM
Umumi
Hükümler
Madde
1 -Basın serbesttir.
Basılmış eserlerle bunların neşri bu Kanunda yazılı hükümlere
tabidir.
Madde
2 -Bu Kanun hükümlerine göre basılmış eserden maksat
neşredilmek üzere tabi aletleriyle basılan veya sair her türlü
vasıtalarla çoğaltılan yazılar ve resimler gibi eserlerdir.
Madde
3 -Gazetelere, haber ajansları neşriyatına ve belli
aralıklarla yayınlanan diğer bütün basılmış eserlere bu Kanunda
"mevkute" denir.
Basılmış eserlerin herkesin görebileceği veya girebileceği yerlerde
gösterilmesi veya asılması veya dağıtılması veya dinletilmesi veya
satılması veya satışa arzı "neşir" sayılır.
Fiilin ayrıca suç teşkil etmesi hali müstesna olmak üzere, basın
suçu neşir ile vücut bulur.
Madde
4 - (Değişik: 29.11.1960 - 143)
Her basılmış eserde o eserin yayın yeri, yılı ve tabiin, varsa
nâşirin adları ve işyerleri gösterilir.
İlan, tarife, sirküler ve emsâli hakkında bu hüküm uygulanmaz.
Mevkutelerde ayrıca basıldığı tarih ile sahibinin ve yazı işlerini
fiilen idare eden sorumlu müdürün ve bunlar mütaaddit ise idare
ettikleri kısım ile birlikte her birinin adları gösterilir.
BASIN
KANUNU
İKİNCİ BÖLÜM
Mevkute Yayımı
Madde
5 - (Değişik: 29.11.1960 - 143)
Her mevkutenin yazı işlerini fiilen idare eden sorumlu müdürü
bulunur.
Yayının muhtelif kısımlarını idare etmek için ayrı sorumlu müdürler
bulundurulabilir. Bu takdirde her sorumlu müdür kendi idare ettiği
kısımdan sorumlu olur.
Sorumlu müdür aşağıdaki şartları haiz olmalıdır:
1 - Türk vatandaşı ve lise tahsili görmüş olmak veya bu derecede
tahsili bulunduğu resmen tevsik edilmiş olmak,
2 - 21 yaşını bitirmiş bulunmak,
3 - Türkiye'de ikametgâh sahibi olmak ve devamlı oturmak,
4 - Devlet memuru, asker veya ordu mensubu bulunmamak, (Mesleki ve
ilmi mevkuteler için bu şart aranmaz.)
5 - Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak,
6 - (Değişik: 10.11.1983 - 2950) Ağır hapis, taksirli suçlar hariç
olmak üzere beş yıldan fazla hapis cezalarından biriyle veya yayın
tehdidiyle para ve menfaat temini, hırsızlık, sahtecilik,
dolandırıcılık, inancı kötüye kullanma, yalan yere şahadet, yalan
yere yemin etmek, iftira, suç tasnii, resmi mercileri iğfal,
müstehcen ve hayasızca yayın, fuhşuyata tahrik, hileli iflas,
zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, istimal ve istihlak kaçakçılığı
suçu dışındaki kaçakçılık suçlarından veya bu Kanunun ek birinci
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar ile bu suçlara tahrik
ve teşvikten hüküm giymemiş olmak,
7 - Geçici olarak kamu hizmetlerinden yasaklılık, genel emniyet
gözetimi altında bulundurulmak veya sürgün cezasına hükümlülük
hallerinden bu ceza veya tedbirler infaz edilmiş olmak.
Madde
6 - Mesul müdürlük ile teşrii meclis âzalığı aynı şahıs
üzerinde birleşemez.
Madde
7 - (Değişik: 7.6.1956 - 6733)
Mevkute sahibinin, bu Kanunun 5 inci maddesinin 1 inci bendindeki
lise tahsili şartı müstesna olmak üzere aynı bentte ve diğer
bentlerinde yazılı vasıf ve şartları haiz ve okur-yazar olması
icabeder.
Mevkute sahibi mesul müdürlüğü deruhte eylediği taktirde 5 inci
maddede yazılı bütün vasıf ve şartları haiz olması gerekir.
Mevkute sahibi mesul müdürlüğü deruhte etmez veya mesul müdürlük
için kanunen aranan vasıf ve şartları haiz bulunmazsa bu takdirde
mevkuteye bir mesul müdür tâyin etmek mecburiyetindedir.
Mevkuteyi neşreden cemiyet ise reisi; şirket veya bir teşebbüs ise
en fazla hisseye malik olan; bunların teaddüdü halinde biri;
sermayenin tamamı bir şahsa ait ise bu kimse veya sahip küçük ise
kanuni mümessili bu kanun hükümlerince verilecek beyannamede sahip
olarak gösterilir ve bu sahipler de bu kanunda yazılı hükümlere
tabidirler.
(Değişik: 10.11.1983 - 2950) Türkiye'de yabancı gerçek ve tüzel
kişilerin mevkute çıkarması mahallin en büyük mülki amirinin
mütalaası üzerine İçişleri Bakanlığının müsaadesine bağlıdır.
İçişleri Bakanlığı karar vermeden önce, Dışişleri Bakanlığının
görüşünü de alır.
(Ek: 10.11.1983 - 2950) Türkiye'de faaliyet gösteren ve yukarıdaki
fıkra kapsamına girmeyen yabancı devletlerin diplomasi temsilcileri
ve konsoloslukları ile bunlara bağlı kuruluşlar ve uluslararası
teşkilatın mevkute ve mevkute tanımına girmeyen basılı diğer
eserleri yayınlamalarına, meri mevzuat, Türkiye'nin taraf olduğu
uluslararası sözleşmeler ve ikili anlaşmalar esasları uyarınca
Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak, İçişleri Bakanlığınca izin
verilir.
Madde
8 - (Değişik: 29.11.1960 - 143)
Mevkute çıkarılması izne bağlı değildir. Ancak, mevkutenin:
1 - Adını, yayın konusunu, ne vakitlerde çıkarılacağını ve idare
yerini,
2 - Sahibinin ve varsa ayrı sorumlu müdür veya müdürlerinin veya
kanuni temsilcilerin ad ve soyadlarını, uyruk ve ikametgâhlarını
gösterir bir beyanname verilmesi mecburidir. Bu beyannameye tüzel
kişi ise ortaklık mukavelesinin veya tesis senedinin veya dernek
tüzüğünün onaylı bir örneği eklenir.
Beyanname, mevkute sahibinin ve ayrı sorumlu müdür veya müdürleri
varsa onların da imzasını ihtiva eder.
Madde
9 - (Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Beyanname ve ekleri mevkute nerede çıkarılacaksa o yerin en büyük
mülki amirliğine verilir.
Beyanname mülki amirliğe doğrudan doğruya verilebileceği gibi noter
aracılığı ile de tebliğ olunabilir. Mülki amirlik verilen
beyannameyi kabule ve mukabilinde bir alındı belgesi vermeye
mecburdur. Beyanname noter aracılığı ile tebliğ olunduğu takdirde,
tebliğ şerhi alındı belgesi yerine geçer.
8 inci maddede yazılı hususları tamamen veya kısmen ihtiva etmeyen
veya kanuni nitelik ve şartları haiz olmayan kimseleri sahip veya
sorumlu olarak gösterilen beyannameler verilmemiş sayılır ve
keyfiyet beş gün içinde ilgiliye tebliğ edilir.
Beyanname verilmeden yayın yapılması veya beyanname verilip de
yukarıdaki fıkra uyarınca verilmemiş sayılması veya beyannamedeki
bilgi ve belgelerin doğru olmadığının anlaşılması hallerinde, mülki
amirlikçe Cumhuriyet savcılığı aracılığıyla, yayının durdurulması
için asliye ceza mahkemesine başvurulur. Asliye ceza mahkemesi, en
geç kırksekiz saat içinde yayının durdurulup durdurulmayacağı
hususunda kararını verir.
Madde
10 -Beyanname muhteviyatında vukua gelecek değişiklikler beş
gün içinde dokuzuncu maddede yazılı mercie aynı usulle bildirilir.
Mesul müdür değiştiği takdirde yeni mesul müdürün imzasını taşıyan
bir vesikanın beş gün içinde aynı mercie verilmesi gerekir.
Bu müddet zarfında bu kanuna göre mesul müdürlere terettüp eden
mesuliyet yazı işlerini fiilen idare edene aittir.
Madde
11 -Mevkute sahibinin hakkını başkasına devri yahut ölümü
halinde yeni sahip bir ay içerisinde yeniden beyenname vermeye
mecburdur.
Madde
12 - (Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Tabi, mevkutenin her nüshasından ikişer tanesini neşri takip eden
çalışma gününde, çıktığı yerin Cumhuriyet savcılığı ile en büyük
mülki amirliğine vermeye mecburdur.
Tabi'e bu yükümlülüğü yerine getirdiğine dair bir alındı belgesi
verilir.
Madde
13 -(Değişik: 29.11.1960 - 143)
Mevkutelerde çalıştırılacak muhabirlerin bu kanunun 5 inci
maddesinin 1, 2 ve 3 üncü bentleri hükümleri müstesna,diğer
bentlerinde yazılı nitelik ve şartları haiz olmaları gerekir.
BASIN
KANUNU
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Basında Mesuliyet
Madde
16 - (Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Basın yoluyla işlenen suçlardan dolayı ceza sorumluluğu:
1. Mevkutelerle işlenen suçlarda sorumluluk,suçu vücuda getiren
yazıyı veya haberi yazan veya resmi veya karikatürü yapan kimse ile
beraber bu mevkutenin ilgili sorumlu müdürüne aittir. Ancak, sorumlu
müdürler için verilen hürriyeti bağlayıcı cezalar, sürelerine
bakılmaksızın para cezasına çevrilerek hükmolunur. Para cezasının
hesabında 647 sayılı Cezaların İnfazı Hakkında Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci bendinde belirtilen miktarın aşağı haddi esas
alınır. Sorumlu müdürler için emniyet gözetimi altında bulundurma
cezası verilmez
2. Sorumlu müdür, mevkutelerde müstear adla veya imzasız veya
remizli imza ile yayınlanan yazı veya haber veya resim veya
karikatür sahiplerinin adlarını bildirmek zorunda değildir. Sahibi
belli olmayan veya sorumlu müdür tarafından en geç mahkemece
yapılacak birinci sorgusu sırasında sahibi doğru şekilde
açıklanmayan yazı veya haber veya resim veya karikatürden dolayı
sorumluluk, birinci bent hükmüne bakılmaksızın, suçu vücuda getiren
yazıyı veya haberi yazan veya resmi veya karikatürü yapan kimse
gibi, sorumlu müdüre aittir.
3. Sorumlu müdür mevkutenin sahibi tarafından, rızasına aykırı
olarak yayınlanan yazı veya haber veya resim veya karikatürden
sorumlu değildir. Bu takdirde sorumlu müdür hakkındaki ceza
sorumluluğu, yazı veya haber veya resim veya karikatürü yayınlatana
aittir.
4. Mevkute tanımına girmeyen basılmış eserlerle işlenen suçlarda
ceza sorumluluğu suçu oluşturan eserin yazarı, çevireni veya çizeni
ile birlikte yayınlatana aittir. Ancak, yayınlatanlar için verilen
hürriyeti bağlayıcı cezalar sürelerine bakılmaksızın para cezasına
çevrilerek hükmolunur. Para cezasının hesabında 647 sayılı Cezaların
İnfazı Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci bendinde
belirtilen miktarın aşağı haddi esas alınır. Yayınlatanlar için
emniyet gözetimi altında bulundurma cezası verilmez.
5.
Mevkute tanımına girmeyen basılı eserin sahibinin belli olmaması
halinde sorumluluk, yukarıdaki fıkra hükmüne bakılmaksızın
yayınlatana aittir. Eser; yazarı, çevireni ve çizeninin bilgi ve
izni dışında yayınlandığı takdirde sadece yayınlatan, eseri vücuda
getiren gibi sorumlu olur.
Yukarıda yazılı kişiler belli veya bu kimseler aleyhine Türk
Mahkemelerinde dava açılamadığı takdirde sorumluluk, basana, basan
da belli olmadığı takdirde satan ve dağıtana aittir.
Sahibinin rızası olmadıkça Türkiye'de yayımlanan yayınlardan aynen
yapılacak iktibaslarda sorumluluk, iktibas edene aittir.
Kanunla yasaklanmış herhangi bir dille yayın yapılması halinde,
sorumlu müdürlerle yayınlatanlar hakkında bu maddede öngörülen para
cezasına çevrilerek hükmedilmeye ve emniyet gözetimi altında
bulundurma cezası verilmeyeceğine ilişkin hükümler uygulanmaz.
(Ek:
11.5.1988 - 3445) Bu Kanun ile diğer kanunların basılı eserin
sahip veya yayınlatanını cezai veya hukuki bakımdan sorumlu kıldığı
hallerde, sahip veya yayınlatan tüzelkişi ise, temsilen bir gerçek
kişi gösterilmiş olsa bile sorumluluk tüzelkişiye aittir.
Madde
17 -(Değişik: 29.11.1960 - 143)
Basın yolu ile işlenecek fiillerden doğacak maddi ve manevi
zararları, 16 ncı maddeye göre sorumlu olanlarla birlikte Borçlar
Kanununun genel hükümlerine göre mevkutelerde sahibi ve mevkute
olmayanlarda nâşiri, müteselsilen tazminle ödevlidirler.
Madde
18 -Basın suçlarından mahkum olanlar hakkında verilen kesin
hüküm tamamen veya hulâsaten aynı mevkutede ve eğer o mevkute
çıkmıyorsa masrafı hükümlüye ait olmak üzere başka bir mevkutede
neşrine hükmolunabilir.
Takibi şikâyete bağlı hususlarda yukarki hükmün uygulanması
şikâyetçinin isteğine bağlıdır.
BASIN
KANUNU
BEŞİNCİ BÖLÜM
Cevap ve Düzeltme Hakkı
Madde
19 - (Değişik: 11.5.1988 - 3445)
I - Bir kişinin haysiyeti ve şerefine dokunan veya kendisi ile
ilgili gerçeğe aykırı hareketler, düşünceler ve sözler izafesi
suretiyle açık veya kapalı şekilde bir mevkutede yapılan yayımdan
dolayı ilgili veya yetkili temsilcisi yayının yapıldığı tarihten
itibaren iki ay içinde imzasını taşıyan cevap veya düzeltme yazısını
mevkutenin sorumlu müdürüne verebilir veya gönderebilir.
Sorumlu müdür, cevap veya düzeltmeyi, aldığı tarihten itibaren 3 gün
içinde inceler ve yayınlanmasına karar verdiği takdirde inceleme
süresinin bitiminden sonra çıkacak ilk nüshada, metne hiçbir
mülahaza ve işaret katmaksızın ve bu cevap veya düzeltme dolayısıyla
herhangi bir mütalaa beyan etmeksizin aynen ve tamamen yayınlamaya
mecburdur.
II - Cevap veya düzeltme, ilişkin olduğu yazının cevap verenle
ilgili miktarının iki katından uzun olamaz. Ancak, yirmi satırdan az
olan yazıların cevabı otuz satır olabilir. Mevkutenin birden fazla
yerde basılması halinde, cevap veya düzeltmeye sebep olan yazının
yayınlandığı ve dağıtıldığı yerdeki baskısının tüm nüshalarında
cevap veya düzeltmeye yer verilir.
III - Cevap veya düzeltmenin zamanında yayınlanmaması halinde
ilgili, yayınlanması gereken tarihten itibaren yirmi gün içinde
evrakı ile birlikte bulunduğu yer sulh ceza hâkimine başvurur.
Sulh ceza hâkimi iki gün içinde, cevap veya düzeltmeyi; suç
mahiyetinde olup olmadığı, yayın ile ilgisi bulunup bulunmadığı,
Kanunda yazılı şekil ve şartları taşıyıp taşımadığı ve mevkuteye
yapılan başvurunun yayından itibaren iki ay içinde yapılıp
yapılmadığı cihetlerinden inceleyerek, cevap veya düzeltmenin
yayınlanmamasına veya aynen ya da uygun göreceği değişiklikleri
yaparak yayınlanmasına karar verir. Bu karar ilgililere tebliğ
olunur.
Bu karara karşı ilgililer dört gün içinde asliye ceza hâkimine
evraklarını da vermek suretiyle itiraz edebilirler. Asliye ceza
hâkiminin (I) numaralı fıkradaki hususları da almak suretiyle iki
gün içinde itirazı inceleyerek vereceği karar kesindir.
IV - Cevap veya düzeltmenin yayınlanmasına karar verildiği takdirde,
kesin nitelikteki hâkim kararının, günlük mevkutelerde alındığı
tarihi izleyen üç gün içinde, diğer mevkutelerde bu süre gözetilmek
suretiyle ilk çıkacak nüshada yayınlanması zorunludur.
V - Cevap veya düzeltmenin öncelikle, cevaba sebebiyet veren yazının
yayınlandığı sayfa ve sütunda veya bunların eş değerinde, okumayı
güçleştirmeyecek şekilde, imla kurallarına uygun olarak, eş
büyüklükte ve eş karakterde harflerle, cevap veya düzeltmeyi
gerektiren yazı için başlık yapılmış veya resimler konulmuş ise,
cevap veya düzeltmede tesbit edilecek başlık veya resmin de
yayınlanması gerekir.
VI - İlgilinin talebi veya hâkim kararı üzerine yayınlanan cevap
veya düzeltmede, bu maddedeki şekilde ve şartlara uyulmaması halinde
ilgili, cevap veya düzeltmenin yayınlandığı tarihten itibaren yirmi
gün içinde evrakı ile birlikte bulunduğu yer sulh ceza hâkimine
başvurup cevap veya düzeltmenin bu maddedeki şekil ve şartlara uygun
olarak yeniden yayınlanmasına karar verilmesini talep edebilir.
Sulh ceza hâkimi iki gün içinde, durumu inceler ve cevap veya
düzeltmenin yeniden yayınlanmasına gerek olmadığına veya bu
maddedeki şekil ve şartlara uygun olarak yeniden yayınlanmasına
karar verir. Bu karar ilgililere tebliğ olunur.
Bu karara karşı ilgililer dört gün içinde asliye ceza hâkimine
itiraz edebilirler. Asliye ceza hâkiminin iki gün içinde itirazı
inceleyerek vereceği karar kesindir.
Cevap ve düzeltmenin şekil ve şartlara uygun olarak yeniden
yayınlanmasına karar verildiği takdirde, sorumlu müdürün (IV)
numaralı fıkra hükmüne göre hareket etmesi mecburidir.
Yeniden yayınlama kararı üzerine yapılacak yayınlarda da bu
maddedeki şekil ve şartlara uyulmadığı takdirde, her defasında bu
fıkra hükümleri ayrı ayrı tatbik olunur ve her aykırı davranış 29
uncu maddeye göre ayrı ayrı cezalandırılır.
VII - Devlet daireleri, kamu müesseseleri ve tüzelkişiler tarafından
gönderilecek cevap veya düzeltmeler hakkında da bu madde hükümleri
uygulanır.
VIII- Cevap ve düzeltme hakkını kullanmadan ölen bir kimsenin bu
hakkını varislerinden yalnız biri kullanabilir.
IX - Bu maddedeki tebliğler, ilgili talep ettiği takdirde memur
vasıtası ile yapılır.
BASIN
KANUNU
ALTINCI BÖLÜM
Ceza Hükümleri
Madde
20 -(Değişik: 10.11.1983-2950)
4 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yazılı hususları
göstermeyen tabi beşbin liradan onbin liraya kadar hafif para
cezasıyla cezalandırılır.
Bu hususları hakikate aykırı olarak gösterenler eylemleri daha ağır
cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde üç aydan altı aya
kadar hapse ve onbin liradan yirmibeşbin liraya kadar ağır para
cezasına mahkûm edilirler.
Madde
21 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
9 uncu maddenin birinci fıkrası ile 11 inci madde hükümlerine aykırı
hareket edenler iki aydan altı aya kadar hapse ve onbin liradan
otuzbin liraya kadar ağır para cezasına mahkûm edilirler.
9 uncu maddenin son fıkrasına göre yayımı durdurulan mevkutenin
yayınına beyanname vermeden devam edenler, dört aydan bir yıla kadar
hapis ve yirmibin liradan altmışbin liraya kadar ağır para cezasıyla
cezalandırılır.
Madde
22 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Hakikate aykırı beyanname veren kimse fiil başka bir suçu oluştursa
bile ayrıca üç aydan altı aya kadar hapis ve yirmibin liradan
ellibin liraya kadar ağır para cezasına mahkûm edilir.
Madde
23 -Onuncu maddede yazılı değişiklikleri zamanında
bildirmeyenler hakkında 100 liradan 500 liraya kadar ağır para
cezası hükmolunur.
Madde
24 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
12 nci maddenin birinci fıkrası hükmünü yerine getirmeyenler
hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis ve yirmibin liradan ellibin
liraya kadar ağır para cezası hükmolunur.
Madde
25 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
13 üncü maddede yazılı şart ve vasıfları haiz olmayan kimseleri
çalıştıranlar bir aya kadar hapis ve yüzellibin liradan aşağı
olmamak üzere ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
Madde
26 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
15 inci madde hükmüne riayet etmeyenler yirmibin liradan ellibin
liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.
Madde
27 -(Mülga: 8.5.1979 - 2231)
Madde
28 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
18 inci maddede yazılı mahkeme hükmünü tebliğ edildiği tarihten
başlamak üzere günlük gazetelerde üç gün içinde, diğer mevkutelerde
bu müddet gözetilmek şartıyla çıkacak en geç ikinci nüshasında
yerine getirmeyenler hakkında neşrin geciktiği her nüsha için
yirmibin liradan ellibin liraya kadar ağır para cezası hükmolunur.
|
Madde 29 -Değişik: 11.5.1988 - 3445)
İlgilinin veya yetkili temsilcisinin talebi üzerine yayınlanan cevap
veya düzeltmede, 19 uncu maddedeki şekil ve şartlara uyulmaması
halinde fail hakkında 3 milyon liradan 5 milyon liraya kadar ağır
para cezası hükmedilir.
Cevap veya düzeltmenin yayınlanmasına dair 19 uncu maddenin (III)
numaralı fıkrasına göre verilen hakim kararına rağmen, neşirden
imtina olunması halinde faile on milyon liradan yirmi milyon liraya
kadar ağır para cezası; yayınlanan cevap veya düzeltmenin 19 uncu
maddedeki şekil ve şartlara uygun olmaması halinde ise faile 5
milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası verilir.
Cevap veya düzeltmenin 19 uncu maddedeki şekli ve şartlara uygun
olarak yeniden yayınlanmasına dair sözü edilen maddenin (VI)
numaralı fıkrasına göre verilmiş hakim kararına rağmen, neşirden
imtina olunması veya tekrar yayınlanan cevap veya düzeltmede yeniden
19 uncu maddedeki şekil ve şartlara uyulmaması halinde, fail
hakkında on milyon liradan yirmi milyon liraya kadar ağır para
cezasına hükmolunur.
19 uncu maddenin (IV) numaralı fıkrasına ve (VI) numaralı fıkrasının
dördüncü paragrafına göre cevap veya düzeltmeyi yayınlama
mecburiyetinin doğduğu tarihten itibaren yayının geciktiği her sayı
için faile ayrıca; günlük mevkutelerde ikiyüzellibin lira, diğer
mevkutelerde ikimilyonbeşyüzbin lira ağır para cezası da verilir.
Madde
30 -(Değişik: 29.11.1960 - 143)
Ceza kovuşturmalarına ait talep ve iddianamelerle kararların ve
diğer her türlü vesika ve evrakın âleni duruşmada okunmasından,
hazırlık ve ilk soruşturmalarda takipsizlik veya yargılamanın men'i,
tatili veya düşmesi kararı verilmesinden önce yayınlanması yasaktır.
Ceza
kovuşturmasının başlamasiyle hükmün kesinleşinceye kadar hakim
ve mahkemenin hüküm, karar ve işlemleri hakkında mütalâa yayınlamak
yasaktır.
Yukarıdaki fıkralar hükümlerine aykırı hareket edenler bir aydan
altı aya kadar hapis ve 1.000 liradan 10.000 liraya kadar ağır para
cezasıyla cezalandırılır.
(Değişik: 10.11.1983 - 2950) Bu maddede yazılı fiillerin tekerrürü
halinde cezalar yarı nispetinde artırılarak hükmolunur.
Madde
31 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, milli
egemenliğine, Cumhuriyetin varlığına, milli güvenliğe, kamu
düzenine, genel asayişe, kamu yararına, genel ahlâka ve genel
sağlığa aykırı olup yabancı memleketlerde çıkan basılmış eserlerin
Türkiye'ye sokulması veya dağıtılması Bakanlar Kurulu kararıyla
yasaklanabilir.
Bu gibi basılmış eserlerin, Bakanlar Kurulundan acele karar alınmak
üzere İçişleri Bakanlığınca karardan evvel dağıtılmaları
yasaklanabileceği gibi, dağıtılmış olanlar da toplattırılabilir.
Yasaklanmış olmasına rağmen, bunları Türkiye'ye bilerek sokanlar,
dağıtanlar veya bu gibi eserleri kısmen veya tamamen iktibas veya
tercüme edenler, yayanlar, fiil başka bir suçu oluştursa bile ayrıca
üç aydan bir yıla kadar hapis ve ellibin liradan yüzbin liraya kadar
ağır para cezasına mahkûm edilirler.
Madde
32 -(Değişik: 29.11.1960 - 143)
İntihar vakaları hakkında haber çerçevesini aşan ve okuyanları tesir
altında bırakacak mahiyette olan tafsilât ve vakaya mütaallik
resimlerin yayınlanması yasaktır.
Bu madde hükmüne aykırı hareket edenler 100 liradan 1000 liraya
kadar ağır para cezasiyle cezalandırılırlar.
Madde 33 -(Değişik: 11.5.1988 - 3445)
1. Kanunen evlenmeleri men edilmiş kimseler arasındaki cinsi
münasebetlere dair haber veya yazıların,
2. Türk Ceza Kanununun 414, 415, 416, 421, 423, 429, 430, 435, 436,
440, 441 ve 442 nci maddelerinde yazılı cürümlere müteallik haber
veya yazıların yayınlanması halinde mağdurların hüviyetlerini
açıklayan malumat veya resimlerin,
3. 18 yaşını doldurmamış olan suç fail ve mağdurlarının
hüviyetlerini açıklayan malumat veya resimlerin,
Neşri yasaktır.
Bu yasağa aykırı hareket edenler üç aya kadar hapis ve on milyon
liradan otuz milyon liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandırılırlar.
Madde
34 -(Değişik: 29.11.1960 - 143)
Siyasi, iktisadi, ticari mevkutelerin sermayeleri ve devamlı veya
geçici bütün gelir kaynaklariyle basılan nüshaların adedi ve bir
nüshasına 50 den fazla obone yazılmış olanların isim, adres ve
uyrukları ve genel abone yekûnu ve basıldıkları matbaa ile olan
hukuki münasebetleri noterlikçe onanmış bir deftere kaydedilir.
Bu defter tutulmadığı veya deftere noksan ve yanlış malûmat
geçirildiği veyahut savcılıkça talep vukuunda defter ve ihtiva
etmesi gereken hususlar gizlendiği takdirde mevkutenin sahibi veya
onun mümessili bir aydan altı aya kadar hapis ve 1000 liradan 10.000
liraya kadar ağır para cezasına mahkûm edilir.
İlmi, edebi, fenni ve bedii mahiyette olan mevkutelerden yayınları
itibariyle siyasi, iktisadi ve ticari mahiyette yayına girişenler 1
ve 2 nci fıkralar hükümlerine tabidirler.
BASIN
KANUNU
YEDİNCİ BÖLÜM
Basın Suçlarında Dâva Süresi
Madde
35 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Bu Kanunda yazılı olan veya basın yoluyla işlenmiş bulunan suçlardan
dolayı, günlük mevkuteler hakkında altı ay, diğer basılmış eserler
hakkında bir yıl içinde açılmayan davalar dinlenmez. Bu süre mevkute
ve diğer basılmış eserlerin Cumhuriyet savcılığına teslim edildiği
tarihten başlar. Ancak 16 ncı maddenin üçüncü bendi gereğince
sorumlu müdür kendi aleyhine açılan bir davada dava konusu yazı veya
haber veya resim veya karikatürün rızasına aykırı olarak
yayınlandığını iddia ve ispat ederse, yazı veya haber veya resim
veya karikatürü yayınlatan aleyhine açılacak davada süre, sorumlu
müdür hakkındaki beraat kararının kesinleşmesiyle başlar.
16 ncı maddenin birinci fıkrasının iki numaralı bendi uyarınca,
sorumlu müdürün yazı veya haber veya resim veya karikatür sahibinin
kimliğini açıklaması halinde, bu kişiler hakkında açılacak davalarda
süre, açıklama tarihinden başlar.
Kamu davasının açılması izin veya karar alınmasına bağlı olan
suçlarda izin veya kararın alınması için müracaat tarihi ile izin
veya kararın verildiği tarih arasında geçen süre hesaba katılmaz, bu
süre toplam iki ayı geçemez.
Basın yoluyla işlenen kovuşturması şikâyete bağlı suçlarda birinci
fıkrada yazılı süre, suçun kanun ile belli zamanaşımı haddini
geçmemek şartı ile işlendiğinin öğrenildiği tarihte başlar.
BASIN
KANUNU
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Basın Dâvalarında Uygulanacak Usul Hükümleri
Madde
36 -(Değişik: 10.11.1983 - 2950)
Bu Kanunda yazılı olan veya basın yoluyla işlenmiş bulunan suçlardan
dolayı ağır cezayı gerektiren davalar, ağır ceza mahkemelerinde ve
diğerleri asliye ceza mahkemelerinde görülür. Özel kanunlardaki
hükümler saklıdır.
Bir yerde birden fazla ağır ceza veya asliye ceza mahkemesi
bulunduğu takdirde görevli olan ağır ceza veya asliye ceza
mahkemesini Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu belirler.
Madde
37 -Cumhuriyet savcılarının, gerekli görürlerse yapacakları
hazırlık soruşturmasını kanuni ve zaruri sebepler dışında en çok bir
hafta içinde bitirmeleri lazımdır. ilk soruşturmaya tabi suçlarda bu
soruşturma diğer işlerden önce ve en kısa zamanda yapılır ve sona
erdirilir.
Madde
38 -Bir suçta müşterek olanlardan biri aleyhinde kamu
davasının açılması veya mütekabil bir dâvanın görülmesi önce izne
veya karar alınmasına bağlı ise bunlar hakkındaki dâva ve
soruşturmalar diğerinden ayrılır.
Madde
39 -(Değişik: 7.6.1956 - 6733)
Basın Kanuna giren veya basın yoliyle işlenen suçlara ait dâvalar
acele işlerden sayılır ve mahkemelerin senelik tatil günlerinde de
görülür.
Maznunun ikametgâh itibariyle mahkemeye çağırılabilmesi için gerekli
zaman gözetilerek, duruşma için en yakın gün tayin edilir.
İddia ve müdafaalar ve deliller birden söylenir ve gösterilir.
Duruşmalar, işin en az gerektirdiği müddetten fazla bir zamana
bırakılamaz.
Madde
40 -Basın Kanununa giren veya basın yoliyle işlenen suçlara
müteallik davalara Yargıtayda diğer işlerden önce bakılır.
Madde 41 - Kanuni tebliğ muamelelerinde mevkutenin idare yeri,
sahibi ile mesul müdürünün kanuni ikametgâhı sayılır.
Ek
Madde 1 -(Ek: 10.11.1983-2950)
Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının Birinci Babının 1, 2 ve 4 üncü
fasıllarında veya 311 veya 312 nci maddelerinde yazılı suçları veya
Devlete ait gizli bilgileri ihtiva eden her türlü mevkute veya
mevkute tanımına girmeyen diğer basılmış eserlerin dağıtımı,
eserlerin basıldığı yerdeki sulh ceza hâkiminin kararı ile ve
gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise bu yerlerdeki Cumhuriyet
savcılığının yazılı kararı ile önlenebilir. Cumhuriyet savcılığı, bu
kararını en geç yirmidört saat içinde sulh ceza hâkimine bildirir.
Hâkim en geç kırksekiz saat içinde kararın onaylanıp onaylanmaması
hakkında karar verir. Onaylanmama halinde Cumhuriyet savcılığının
kararı hükümsüz kalır. Bu fıkraya göre verilen kararlar o yer
Cumhuriyet savcılığı tarafından eserin basıldığı ve dağıtıldığı
yerlerdeki Cumhuriyet savcılıklarına en seri vasıtayla bildirilir.
Yukarıdaki fıkrada sayılan suçlar ile Türk Ceza Kanununun 426 ve 428
inci maddelerindeki suçları veya 5816 sayılı Atatürk Aleyhine
İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda veya 6187 sayılı Vicdan ve Toplanma
Hürriyetinin Korunması Hakkında Kanunda yer alan suçları veya
Devlete ait gizli bilgileri ihtiva eyledikleri iddiasıyla
aleyhlerine soruşturma veya kovuşturmaya geçilmiş, her türlü
basılmış eserlerin toplatılmasına, soruşturma safhasında sulh ceza
hâkimince kovuşturma safhasında görevli mahkemece karar verilebilir.
Ancak, soruşturma safhasında gecikmesinde sakınca bulunan hallerde
Cumhuriyet savcılığı da toplatma kararını yazılı olarak verebilir.
Bu karar en geç yirmidört saat içinde yetkili sulh ceza hâkiminin
onayına sunulur. Hâkim, toplatmanın onaylanıp onaylanmaması
hususunda kırksekiz saat içinde karar verir. Kararın onaylanmaması
halinde toplatma kararı hükümsüz sayılır. Bu fıkra hükmüne göre
verilen kararlar, o yer Cumhuriyet savcılığınca tüm Cumhuriyet
savcılıklarına en seri vasıta ile bildirilir.
Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının Birinci Babının 1, 2 ve 4 üncü
fasıllarında veya 312 nci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçların
basın yoluyla işlenmeleri sebebiyle mahkûmiyet halinde, faillerden
bir veya birkaçına ait olmaları şartıyla suçu ihtiva eden mevkute
veya mevkute sayılmayan basılmış eserlerin basımında kullanılan
makineler ile diğer basım aletlerinin müsaderesine de izin verilir.
Yukarıdaki fıkrada sözü geçen makineler ile diğer basım aletlerinin
kaçırılmasını, değiştirlmesini, kaybolmasını ve tahribini önlemek
için tahkikatın her aşamasında gerekli görülen tedbirler alınır.
Ancak, bu tedbirler, makineler ile diğer basım aletlerinin
faaliyetlerini engelleyici nitelikte olamaz.
Ek
Madde 2 -(Ek: 10.11.1983 - 2950)
Basın yolu ile işlenen ve ek birinci maddenin üçüncü fıkrasında
yazılı suçlarla milli güvenliğe ve genel ahlâka aykırı
davranışlardan mahkûmiyet hallerinde, suç teşkil eden yazının
yayınlandığı mevkutenin üç günden bir aya kadar kapatılmasına da
mahkemece karar verilebilir.
Kapatılan mevkutenin açıkça devamı niteliğini taşıyan her türlü
yayın yasaktır. Bunlar sulh ceza hâkiminin kararıyla toplatılır.
Birinci fıkraya göre kapatılmasına karar verilen mevkutenin yayınına
kapatılma süresinde devam edenler veya o mevkutenin açıkça devamı
niteliğini taşıyan yeni mevkute çıkaranlar bir aydan altı aya kadar
hapis ve yüzbin liradan üçyüzbin liraya kadar ağır para ceza ile
cezalandırılırlar.
Ek
Madde 3 -(Ek: 10.11.1983 - 2950)
Basılmış eserlerin müsaderesi hakkında mahkemece verilip kesinleşmiş
kararlar, mahkemenin duyurusu ve Cumhuriyet savcılığının bildirimi
ile Resmi Gazete'de derhal yayınlanır.
Ek
Madde 4 -(Ek: 10.11.1983 - 2950)
Ek birinci madde gereğince dağıtımın tedbir yoluyla mahkeme kararı
veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcılığının
verdiği kararın mahkemece onaylanması suretiyle önlendiği ve bu
sebeple neşir gerçekleşmediği hallerde, kanunun asıl suçlar için
öngördüğü cezaların üçte biri hükmolunur.
Türk Ceza Kanunun 64 ve 65 inci maddeleri gereğince suça iştirak
ettiklerinin sabit olması hali dışında mevkutelerin sorumlu
müdürleri hakkında onaltıncı madde hükümleri uygulanır.
Ek
Madde 5 -(Ek: 10.11.1983 - 2950)
Türkiye'de yabancı dille yayımlanan mevkutelerin sorumlu
müdürlerinin, o dili bilmesi zorunludur.
Ek
Madde 6 -(Ek: 23.1.1953 - 6026)
Devlet daire ve müesseseleri tarafından neşredilen mevkuteler, 5680
sayılı Kanunun basın yoluyla işlenen suçlara, cevap ve düzeltme
hakkında taallûk eden hükümleri dışındaki mükellefiyet ve şartlara
tabi değildir.
Bu mevkuteler vasıtasiyle işlenen suçlarda mesuliyet, suç mevzuu
olan yazıyı yazan veya resmi yapan kimse ile birlikte bu mevkuteleri
doğrudan doğruya idare etmekle vazifeli olan kimseye aittir.
Mevkutenin üstüne bu kimsenin adı yazılır.
Bu hususta Memurin Muhakematı Hakkında Kanun hükümleri cereyan
etmez.
Ek
Madde 7-(Ek: 6.11.1996- 4202) Süreli ve süresiz yayınların
dağıtımını yapan gerçek ve tüzel kişiler, talep edilmesi ve
mevzuatın öngördüğü şartların yerine getirilmesi halinde, dağıtımını
yaptıkları diğer mevkutelerin satış fiyatı ile trajlarına göre
aldıkları dağıtım yapmak zorundadırlar. Aksine davranışta bulunanlar
hakkında, dağıtımından kaçındıkları yayının toplam bedelinin % 50'si
oranında ağır para cezasına hükmolunur. Tekerrür halinde bu ceza iki
katı olarak uygulanır ve faaliyetleri 3 aya kadar durdurulur. (*)
Ek
Madde 8-(Ek: 6.11.1996- 4202) Süreli veya süresiz yayınların
satışa arzedildikleri yerlere ulaştırılmasına rağmen bu yayınları
satışa sunmaktan kaçınanların işyeri, şikayet üzerine, mahallin en
büyük mülki amirliğince üç gün süre ile kapatılır. Fiilin tekrarı
halinde kapatma cezası,üç aydan az olamaz. Mülki amirlerin
kararlarına karşı sulh ceza mahkemeleri nezdinde itiraz olunabilir.
(*)
Aynı hükümler, süreli veya süresiz yayınların satışa arz edildikleri
yerlere ulaştırılmasını ve satışa sunulmasını tehdit, hile, menfaat
temini veya başka bir şekilde engelleyen veya zorlaştıranlar
hakkında da uygulanır.
BASIN
KANUNU
SON HÜKÜMLER
Geçici
Madde 1 -Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte neşredilmekte
olan bir mevkutenin sahip veya mesul müdürü beş ve altıncı
maddelerde yazılı şartları haiz olmasalar da bu sıfatlarını muhafaza
edebilirler. Ancak bu takdirde beş gün içinde yeniden beyanname
vermek ve beşinci maddenin üç numaralı bendinde yazılı şartı yerine
getirmek mecburiyetindedirler.
Geçici
Madde 2 -Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden evvel işlenip de
otuz yedinci maddede günlük mevkuteler hakkında dâva ikamesi için
gösterilen mehlin geçtiği hallerde 1881 sayılı Matbuat Kanunu
gereğince altı aylık mehil bitmemiş ise yürürlük gününden itibaren
bir ay içinde dâva açılabilir.
Geçici
Madde 3 -(Ek: 7.6.1956 - 6733)
Bu Kanunda yazılı hükümlere, durumları, vasıf ve şartları uygun
olmayanlar Kanunun neşri tarihinden itibaren bir sene içerisinde
riayet ve intibaka mecburdurlar.
Ancak, bu Kanunun mer'iyete girdiği tarihte neşredilmekte olan her
hangi bir mevkutede çalışan ve basında fasılasız üç sene muhbir ve
muhabirlik yapmış olanlar Kanunun 5 inci ve 13 üncü maddelerinde
yazılı yeni şartları haiz olmasalar da bu sıfatlarını muhafaza
ederler.
Geçici
Madde 4 -(Ek: 8.5.1979 - 2231)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, sorumlu müdürler hakkında 16
ıncı maddenin 1 inci bendi yoluyla verilip kesinleşen hürriyeti
bağlayıcı cezalarla infazına başlanmış hürriyeti bağlayıcı cezaların
infazı durur. Bu kimseler hakkında bu Kanunun 16 ncı maddesinin
birinci bendi uyarınca para cezasına hükmolunur.
İnfazına başlanan hürriyeti bağlayıcı cezalar, 647 sayılı Cezaların
İnfazı Hakkındaki Kanun hükümlerine göre, verilecek olan para
cezasında mahsup edilir. Çektirilen hürriyeti bağlayıcı cezalar için
hiç bir tazminat talebinde bulunulamaz. Adli sicil kayıtları bu
Kanuna göre verilecek hükme göre düzeltilir.
Madde
42 -1881 sayılı Matbuat Kanunu ve tadilleri kaldırılmıştır.
Madde
43 -Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde
44 -Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
----------------------------------------------------------------------
(*)Anayasa Mahkemesi, 10.6.1997 tarih ve 23015 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 5.6.1997 gün ve E: 1996/70, K: 1997/6 sayılı Kararıyla,
5680 sayılı Basın Kanununa 4202 sayılı Kanunla eklenen Ek 7 nci
Maddedeki "..ve faaliyetleri 3 aya kadar durdurulur." bölümü ile Ek
8 inci Maddenin birinci fıkrasının yürürlüklerinin durdurulmasına
karar vermiştir.
Not: Basın Kanunundaki para cezaları, 14 Aralık 1988 tarih ve 20019
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 7.12.1988 tarih ve 3506 sayılı
Kanunla değişik oranlarda artırılmıştır.
|