... 
.
 
Ana Sayfa
Arşiv Katkıda Bulunanlar Yararlı Linkler E-Mail
 
INSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ

10 Aralık 1948
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralık 1948 tarih ve 
217 A (III) sayılı kararı ile benimsenmiş ve ilan edilmiştir. 
Resmi Gazete: 27 Mayıs 1949-7217

BAŞLANGIÇ 
İnsanlık ailesinin tüm üyelerinin niteliğinde bulunan onurunu 
ve eşit ve ayrılmaz haklarını tanımanın dünyada özgürlük, 
adalet ve barışın temeli olduğunu, 
İnsanın zorbalık ve baskıya karşı son bir yol olarak 
ayaklanmaya başvurmak zorunda bırakılmaması için İnsan 
haklarının hukuk düzeniyle korunması gerektiğini, 
Uluslar arasında dostça ilişkileri geliştirmeyi özendirmenin 
temeli olduğunu, 
Birleşmiş Milletler halklarının Birleşmiş Milletler 
Antlaşmasında temel insan haklarına, insan kişiliğinin onur 
ve değerine, erkeklerle kadınların hak eşitliğine olan 
inancını yeniden belirttiğini ve daha geniş bir özgürlük 
içinde toplumsal gelişme ve daha iyi bir yaşam düzeyi 
sağlamaya karar vermiş olduğunu, 
Üye Devletlerin Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan 
haklarının ve temel özgürlüklerin evrensel olarak saygı görüp 
gözetilmesini sağlamayı yükümlendiklerini, 
Bu hak ve özgürlükler konusunda ortak bir anlayış oluşturmanın 
bu yükümlülüğün tam olarak gerçekleşmesi için büyük önem 
taşıdığını göz önüne alarak, 
Genel Kurul, 
Toplumun her bireyi ve her organının bu Bildirgeyi sürekli 
olarak göz önünde bulundurarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak 
ve özgürlüklere saygıyı geliştirmeye ve ulusal ve uluslararası 
geliştirici önlemlerle gerek üye Devlet halkları, gerekse bu 
Devletlerin yargı yetkisi içindeki ülkelerin halkları 
arasında bu hak ve özgürlüklerin evrensel ve etkin biçimde 
tanınıp gözetilmesini sağlayamaya çaba göstermeleri amacıyla 
tüm halklar ve uluslar için bir ortak başarı ölçüsü olarak bu 
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder. 
Madde 1 
Tüm insanlar özgür; onur ve haklar bakımından eşit doğar. Akıl 
ve vicdanla donatılmış olup birbirlerine karşı bir kardeşlik 
anlayışıyla davranır. 
Madde 2 
Herkes; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka bir 
görüş, ulusal ve toplumsal köken, doğuş ya da benzeri başka 
bir statü gibi herhangi bir ayrım gözetilmeksizin bu 
Bildirgede ileri sürülen tüm hak ve özgürlüklere sahiptir. 
Ayrıca ister bağımsız olsun, ister vesayet altında ya da kendi 
kendini yönetmeyen bir ülke olsun, ister başka bir egemenlik 
sınırlaması altında bulunsun, bir kimsenin uyruğunda bulunduğu 
ülke ya da alanın siyasal, hukuksal ya da uluslararası 
statüsüne dayanarak hiçbir ayrım gözetilemez. 
Madde 3 
Herkesin yaşama ve kişi özgürlüğü ve güvenliğine hakkı vardır. 
Madde 4 
Kimse, kölelik ya da kulluk altında tutulamaz; kölelik ve köle 
ticareti her türüyle yasaktır. 
Madde 5 
Hiç kimseye işkence ya da zalimce, insanlık dışı ya da onur 
kırıcı davranış ve ceza uygulanamaz. 
Madde 6 
Herkesin, nerede olursa olsun yasa önünde bir kişi olarak 
tanınma hakkı vardır. 
Madde 7 
Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasa 
tarafından eşit korunma hakkı vardır. Herkes, bu Bildirgeye 
aykırı herhangi bir ayrımcılığa ve ayrım kışkırtıcılığına 
karşı eşit korunma hakkına sahiptir. 
Madde 8 
Herkesin anayasa ya da yasayla tanınmış temel haklarını 
çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle 
etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır. 
Madde 9 
Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün 
edilemez. 
Madde 10 
Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine 
herhangi bir suç yüklenirken tam bir eşitlikle bağımsız ve 
yansız bir mahkeme tarafından hakça ve açık bir yargılanmaya 
hakkı vardır. 
Madde 11 
1. Kendisine bir suç yüklenen herkesin, savunması için gerekli 
olan tüm güvencelerin tanındığı bir açık yargılanmayla yasaya 
göre suçluluğu kanıtlanana değin suçsuz sayılma hakkı vardır. 
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal ya da uluslararası hukuka 
göre bir suç oluşturmayan herhangi bir eylem ya da kusurdan 
dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada 
uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. 
Madde 12 
Kimsenin özel yaşamı, ailesi, konutu ya da haberleşmesine 
keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz. 
Herkesin, bu tür karışma ve saldırılara karşı yasa tarafından 
korunma hakkı vardır. 
Madde 13 
1. Herkesin bir Devletin sınırları içinde yer değiştirme ve 
oturma özgürlüğüne hakkı vardır. 
2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılma 
ve ülkesine dönme hakkına sahiptir. 
Madde 14 
1. Herkesin, zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma 
olanaklarından yararlanma hakkı vardır. 
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan ya da 
Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı eylemlerden 
doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz. 
Madde 15 
1. Herkesin bir uyrukluğa hakkı vardır. 
2. Kimse keyfi olarak uyrukluğundan yoksun bırakılamaz. 
Kimsenin uyrukluğunu değiştirme hakkı yadsınamaz. 
 

 

 
 

Madde 16 
1. Evlenme çağındaki erkeklerle kadınların, ırk, uyrukluk ya 
da din bakımından sınırlamalar yapılmaksızın evlenmeye ve bir 
aile kurmaya hakkı vardır. Evlenirken, evlilik sırasında ve 
evliliğin bozulmasına ilişkin hakları eşittir. 
2. Evlenme bağıtı, ancak istekli eşlerin özgür ve tam oluruyla 
yapılır. 
3. Aile, toplumun doğal ve temel birimidir ve toplum ve Devlet 
tarafından korunur. 
Madde 17 
1. Herkesin, tek başına ya da başkalarıyla birlikte, mülkiyet 
vardır. 
2. Kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz. 
Madde 18 
Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğü vardır. Bu hak, din 
inancını değiştirme özgürlüğünü ve din ya da inancını, tek 
başına ya da topluca ve açık ya da özel olarak öğretme, 
uygulama, tören ve ibadet yoluyla açıklama özgürlüğünü içerir. 
Madde 19 
Herkesin görüş ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak, 
karışmasız görüş edinme ve herhangi bir yoldan ve hangi ülkede 
olursa olsun bilgi ve düşünceleri arama, alma ve yayma 
özgürlüğünü içerir. 
Madde 20 
1. Herkes, barışçı bir şekilde toplanma ve dernek kurma 
hakkına sahiptir. 
2. Hiç kimse, bir derneğe girmeye zorlanamaz. 
Madde 21 
1. Herkes, doğrudan ya da özgürce seçilmiş temsilciler 
aracılığıyla ülkenin yönetimine katılma hakkına sahiptir. 
2. Herkesin, ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak 
yararlanma hakkı vardır. 
3. Halkın iradesi, yönetim otoritesinin temelidir. Bu irade, 
genel ve eşit, gizli ve özgür oya dayalı dönemsel ve gerçek 
seçimlerle belirtilir. 
Madde 22 
Herkesin bir toplum üyesi olarak, toplumsal güvenliğe hakkı 
vardır. Ulusal çaba ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her 
Devletin örgüt ve kaynaklarına göre herkes onur ve kişiliğinin 
özgür gelişmesinin ayrılmaz bir üyesi olarak ekonomik, 
toplumsal ve kültürel haklarının gerçekleşmesi hakkına 
sahiptir. 
Madde 23 
1. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli 
koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır. 
2. Herkesin herhangi bir ayrım gözetilmeksizin eşit iş için 
eşit ücrete hakkı vardır. 
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve 
gereğinde başka toplumsal koruma yoluyla desteklenmiş bir 
yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır. 
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma ya da 
sendikaya üye olma hakkı vardır. 
Madde 24 
Herkesin, iş saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması ve 
ücretli dönemsel tatiller dahil, dinlenme ve boş zaman hakkı 
vardır. 
Madde 25 
1. Herkesin, kendisi ve ailesinin sağlık ve refahı için 
beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes; 
işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi 
denetiminin dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı 
durumunda güvenlik hakkına sahiptir. 
2. Analar ve çocukların özel bakım ve yardım hakları vardır. 
Tüm çocuklar, evlilik içi ya da dışı doğmuş olmalarına 
bakılmaksızın, aynı toplumsal korumadan yararlanır. 
Madde 26 
1. Herkes, eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve 
temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. 
Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğrenim 
yeteneğe göre herkese eşit olarak sağlanır. 
2. Eğitim, insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan 
haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye 
yöneliktir. Eğitim, tüm uluslar, ırklar ve dinsel gruplar 
arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirir ve Birleşmiş 
Milletlerin, barışın korunması yolundaki etkinliklerini daha 
da geliştirir. 
3. Ana babalar, çocuklarına verilecek eğitimi seçmede 
öncelikle hak sahibidir. 
Madde 27 
1. Herkes, toplumun kültürel yaşamına özgürce katılma ve 
sanattan yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak, 
yararlarını paylaşma hakkına sahiptir. 
2. Herkes, yaratıcısı olduğu bilim, yazın ve sanat 
ürünlerinden doğan manevi ve maddi çıkarlarının korunması 
hakkına sahiptir. 
Madde 28 
Herkes, bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin tam 
olarak gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzen 
hakkına sahiptir. 
Madde 29 
1. Herkesin, kişiliğinin özgürce ve tam gelişmesine olanak 
veren topluma karşı ödevleri vardır. 
2. Herkes, hak ve özgürlüklerini kullanırken, ancak 
başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı 
gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel 
ahlak ve kamu düzeniyle genel refah gereklerinin karşılanması 
amacıyla yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olabilir. 
3. Bu hak ve özgürlükler, hiçbir koşulda Birleşmiş 
Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz. 
Madde 30 
Bu Bildirgenin hiçbir hükmü, herhangi bir Devlet, grup ya da 
burada ileri sürülen hak ve özgürlüklerden herhangi birinin 
yok edilmesini amaçlayan herhangi bir etkinlikte ve eylemde 
bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.