KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ
Katılım Ortaklığı Belgesi'nin son şekli
Avrupa Birliği üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşan
AB Genel İşler Konseyi, 4 Aralık 2000 tarihinde Brüksel'de
yaptığı toplantıda, Katılım Ortaklığı Belgesi'ne son şeklini
verdi.
AB dışişleri bakanları, Türkiye'nin şiddetli tepkisine yol
açan Kıbrıs ve Ege konusunu ön şart olarak getirmeyip
güçlendirilmiş siyasi diyalog başlığıyla yeni bir paragraf
oluşturdular. Yunanistan'ın ısrarlarıyla Kıbrıs ve Ege konusu,
siyasi kriter çerçevesinde kalmasına rağmen bu çerçeve,
'Güçlendirilmiş Siyasi Diyalog' paragrafı altına alındı.
Böylelikle Ankara'nın isteği oldu ve her iki konunun
Türkiye'nin önüne 'Ön şart' olarak getirilmesi önlendi. Ancak
Atina'nın eli, Brüksel tarafından boş bırakılmadı ve ısrarlı
oldukları her iki konudan Kıbrıs 'Kısa vade', Ege ise 'Orta
vadeli öncelikler' başlığıyla duyuruldu.
Türkiye için Katılım Ortaklığı
2000
1. GİRİŞ
AB Konseyi Helsinki'de (10-11 Aralık 1999), Türkiye'deki
olumlu gelişmeleri ve Kopenhag Kriterlerinin yerine
getirilmesi yönündeki reformların sürdürülmesi niyetini
memnuniyetle karşılamıştır.
AB Konseyi, Helsinki toplantısında, "daha önceki AB Konseyi
sonuçları temelinde" bir Katılım Ortaklığı Belgesi
hazırlanması kararı almıştır. Belge, siyasi ve ekonomik
kriterler ile üye ülke yükümlülükleri ışığında katılım
hazırlıklarının yoğunlaşması gereken öncelikleri içerecek ve
müktesebatın benimsenmesi için Ulusal Programa eşlik
edecektir.
AB Konseyi, 1997'de Lüksemburg'daki toplantısında, Katılım
Ortaklığının, aday ülkelere yönelik tüm yardımları tek bir
çerçeve altında yürüten geliştirilmiş katılım öncesi
stratejinin kilit öğelerinden biri olduğunu kararlaştırmıştır.
Bu çerçevede, katılım sürecinde karşılaşılan sorunların
üstesinden gelinmesine destek olmak amacıyla, AB, yardımlarını
her adayın özel ihtiyaçlarına yöneltir.
Bu anlayışla tam uyumlu olarak, AB Komisyonu, 26 Temmuz 2000
tarihinde, katılım öncesinde ve özellikle Katılım Ortaklığının
oluşturulmasına yönelik olarak, Türkiye'ye AB tarafından
yapılacak yardımların tüm kaynaklarını koordine etmek için
gerekli tek çerçeveyi oluşturmaya yönelik bir Yönetmelik
önermiştir. Türkiye'ye yönelik bu Çerçeve Yönetmelik, diğer 10
Orta ve Doğu Avrupa aday ülkelerinin yönetmelikleri örnek
alınarak hazırlanmıştır. (Konsey Yönetmeliği 622/98;
OJL85,20.3 1998, sayfa l)
Katılım Ortaklığı, Türkiye için ilk Katılım Ortaklığının
kurulmasına dair Konsey Yönetmeliği ile oluşturulacaktır. Bu
Katılım Ortaklığı, Türkiye'ye danışıldıktan sonra ve Konsey
tarafından kararlaştırılan ilkeler, öncelikler, ara hedefler
ve koşullar esas alınarak, Komisyon tarafından önerilecektir.
Belge, Türkiye'nin adaylık sürecindeki gelişmeye ilişkin 2000
ilerleme Raporu'ndaki değerlendirmeyi dikkate almaktadır.
2. AMAÇLAR
Katılım Ortaklığının amacı, AB üyeliği yolunda Türkiye'nin
kaydettiği gelişmeler hakkında Komisyonun 2000 İlerleme
Raporu'nda saptanan ileriye yönelik çalışmaların öncelikli
alanlarını, bu önceliklerin uygulanmasında Türkiye'ye
sağlanacak mali imkanları ve bu yardıma ilişkin koşulları tek
bir çerçeve altında toplamaktır. Katılım Ortaklığı, aday
Devletlerin üyelik hazırlıklarına yardımda kullanılacak bir
dizi politika aracının temelini oluşturur. Türkiye'nin,
Katılım Ortaklığı temelinde, AB mevzuatına uyuma ilişkin
Ulusal Programını bu yıl içinde benimsemesi beklenmektedir.
Ulusal Program, Katılım Ortaklığının ayrılmaz bir parçası
olmamakla beraber, belgenin kapsadığı öncelikler Katılım
Ortaklığına uymalıdır.
3. İLKELER
Her aday Devlet için saptanmış olan temel öncelik alanları,
üyelik için aşağıdaki koşulların zorunlu olduğunu kaydeden
Kopenhag kriterlerini yerine getirme yeteneği ile
bağlantılıdır:
- aday Devlet, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları,
azınlıklara saygı ve onların korunmasını güvence altına alan
kurumların istikrarını sağlar;
- işler bir pazar ekonomisinin varlığı ve ayrıca, Birlik
içindeki rekabet baskısı ve pazar güçleri ile başedebilme
yeteneği;
- siyasi, ekonomik ve parasal birliğin amaçlarına bağlılık
dahil, üyelik yükümlülüklerini üstlenme yeteneği.
AB Konseyi, Madrid'deki toplantısında, Topluluk
politikalarının uyumlu olarak yürütülmesini teminen aday
ülkelerin katılım ertesinde idari yapılarının uyumlaştırılması
gereğini vurgulamıştır. AB Konseyi, Lüksemburg Zirvesi'nde
müktesebatın mevzuata meczinin gerekli olduğunu belirtmiş;
ancak bunun da kendi başına yeterli olmadığını ve asıl önemli
olanın uygulama olduğunu vurgulamıştır.
AB Konseyi, Helsinki'deki toplantısında, 13 aday ülkenin tek
bir çerçeveye alınması ile oluşan katılım sürecinin kapsayıcı
niteliğini teyit etmiştir. Aday Devletler katılma sürecine
eşit koşullarda katılmaktadırlar. AB Konseyi, aday Devletlerin
AB Antlaşmalarında belirlenen değerleri ve amaçları
paylaşmaları gerektiğini belirtmiştir. Bu bağlamda, AB
Konseyi, Birleşmiş Milletler Yasası'na uygun olarak
uyuşmazlıkların barışçı çözümü ilkesini vurgulamış ve aday
Devletlerin mevcut tüm sınır sorunlarını ve ilgili diğer
sorunları çözmek için her türlü gayreti göstermelerini önemle
talep etmiştir. Makul bir sürede bu gerçekleşmediği takdirde,
aday Devletler uyuşmazlığı Uluslararası Adalet Divanı'na
götürmelidirler.
AB Konseyi ayrıca, çözüme kavuşmayan herhangi bir soruna
ilişkin durumu, özellikle katılım sürecine yansımaları
açısından ve bunların Uluslararası Adalet Divanı vasıtasıyla
çözümünü sağlamayı teşvik için, en geç 2004 yılı sonuna kadar
gözden geçireceğini kararlaştırmıştır.
Ayrıca, AB Konseyi, Türkiye'nin reformlarını, derinleştirilmiş
siyasi diyalog da dahil olmak üzere özellikle insan haklarına
da atıfta bulunarak, katılıma ilişkin siyasi kriterlerin
karşılanması yönünde ilerlemeye ve Helsinki sonuçlarının 4 ve
9(a) paragraflarında yer alan hususlara da ağırlık vererek
teşvik etmek ve desteklemek amacıyla, Türkiye'nin katılım
öncesi stratejiden yararlanacağını vurgular; bu anlayışla, AB,
Türkiye'yi, tüm taraflarla birlikte, Kıbrıs sorununun kapsamlı
çözümünü amaçlayan sürecin başarıyla sonuçlanması yönünde, BM
Genel Sekreteri'nin çabalarına destek olunmasına devam
edilmesi yönünde teşvik etmektedir.
4. ÖNCELİKLER VE ORTA VADELİ HEDEFLER
AB Komisyonu, İlerleme Raporlarında, aday devletlerin üyelik
hazırlıklarında bazı alanlarda geliştirilmesi ve devam etmesi
gereken çabaların altını çizer. Bu durum öncelikler kapsamında
ara aşamaların tanımının yapılmasını ve her tanımın ilgili
Devletlerin işbirliğiyle belirlenecek kesin amaçlarla
tamamlanmasını gerektirir, bunun başarıya ulaşması verilecek
yardımın derecesini, bazı ülkelerle devam eden müzakerelerde
kaydedilen gelişmeyi ve diğer ülkelerle yeni müzakerelerin
açılmasını belirler. Katılım Ortaklığının öncelikleri ve orta
vadeli hedefleri, kısa ve orta vade olarak iki gruba
bölünmüştür. Kısa vadede sıralananlar, Türkiye'nin 2001 yılına
kadar bunları tamamlaması veya somut olarak ileriye götürecek
adımları atması beklentisi esas alınarak seçilmiştir. Orta
vadede sıralananlar ise, tamamlanması bir yıldan fazla sürmesi
mümkün, ancak imkanlar ölçüsünde çalışmaları 2001 yılı içinde
başlatılması beklenenlerdir.
Katılım Ortaklığı, Türkiye'nin üyelik hazırlıkları için
gerekli öncelik alanlarını belirlemektedir. Türkiye her
halükarda İlerleme Raporunda yer alan tüm konulara eğilmek
durumunda olacaktır. Türkiye'nin, Ortaklık Anlaşması, Gümrük
Birliği ve örneğin, tarım ürünlerine ilişkin ticaret rejimi
gibi AT-Türkiye Ortaklık Konseyi kararları çerçevesinde
müktesebatın yasal uyumu ve uygulamasına ilişkin
yükümlülüklerini yerine getirmesi de önem taşımaktadır. AB
mevzuatının yasalara meczinin tek başına yeterli olmadığı,
ayrıca Avrupa Birliğinin uyguladığı standartlarda
uygulanmasının güvence altına alınmasının da gerekli olduğu da
hatırda tutulmalıdır. Aşağıda sıralanan tüm alanlarda
mevzuatın güvenilir ve etkin uygulaması gerekmektedir.
AB Komisyonu'nun İlerleme Raporundaki analizler temel
alınarak, Türkiye için belirlenen kısa ve orta vadeli
öncelikler ve ara hedefler aşağıdadır:
4.1. Kısa Vade (2001)
Güçlendirilmiş siyasal Diyalog ve siyasi Ölçütler
Helsinki sonuçlar bildirgesine uygun olarak, siyasal
diyalog bağlamında, Helsinki sonuçlar bildirgesinin 9(a)
maddesinde atıf yapıldığı gibi, BM Genel Sekreterinin
Kıbrıs sorununa kapsamlı bir çözüm bulunması sürecini
başarılı bir sonuca bağlamaya yönelik çabalarını güçlü bir
biçimde desteklemek
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddesi
doğrultusunda, ifade özgürlüğü hakkı için Yasal ve anayasal
güvenceleri güçlendirmek. Bu bağlamda şiddet içermeyen
görüşlerini açıklamaktan hapis cezası verilen kişilerin
durumuna işaret etmek.
Dernek kurma özgürlüğü ve barışçıl toplantı hakkı ve sivil
toplumun gelişmesini cesaretlendirmek için yasal ve anayasal
güvenceleri güçlendirmek.
İşkence uygulamalarına karşı mücadeleyi pekiştirmek için
yasal hükümleri güçlendirmek ve bu yönde gereken bütün
tedbirleri almak ve Avrupa İşkenceyi Önleme Sözleşmesine
uyumu sağlamak.
Mahkeme öncesi gözaltı ile ilgili yasal uygulamaları
(prosedürleri), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hükümleri ve
İşkenceyi Önleme Komitesi tavsiyeleri doğrultusunda daha
fazla uyumlulaştırmak.
Her türlü insan hakları ihlaline karşı hukuki yeniden
yargılama olanaklarının güçlendirilmesi
Diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle işbirliği içinde
kanun uygulayıcı yetkililerin insan hakları konusunda yoğun
olarak eğitimi.
Yargının - Devlet Güvenlik Mahkemeleri de dahil olmak üzere
işleyiş ve etkinliğini uluslararası standartlara uygun
olarak iyileştirmek. Özellikle, hakim ve savcıların Avrupa
Birliği mevzuatı insan hakları alanı dahil olmak üzere
eğitimlerini güçlendirmek.
Ölüm cezası ile ilgili fiili moratoryumun devam etmesi.
Türk vatandaşlarının kendi anadillerinde televizyon ve
radyo yayını yapmalarını yasaklayan her türlü yasal hükmün
kaldırılması.
Bütün vatandaşların ekonomik, sosyal ve kültürel
olanaklarını artırıcı bir bakış açısıyla, bölgesel
dengesizliklerin azaltılmasına yönelik, ve özellikle
Güneydoğudaki durumun iyileştirilmesi için kapsamlı bir
yaklaşım geliştirmek.
Ekonomik Ölçütler
Özellikle kamu harcamalarının denetim altına alınmasına
ilişkin olarak IMF ve Dünya Bankası ile üzerinde mutabık
kalınan hali hazırdaki enflasyonla mücadele ve yapısal
reform programının uygulanmasının sağlanması.
Saydamlığın ve izlemenin güvenceye alınması amacına yönelik
olarak mali sektör reformunun uygulanmasına süratle
başlanması.
AB usulleri ve Katılım Öncesi Ekonomik Programın (KÖEP)
sunulması ile uyumlu olmak üzere, yıllık mali durum
bildirimini içeren bir katılım öncesi mali izleme yöntemi
hazırlanması. Katılım Öncesi Ekonomik Programın (KÖEP).
KÖEP, ülkenin kapsamlı bir ekonomik program yoluyla AB'ye
katılıma hazırlanması amaçlamaktadır.
Tarımsal reformların sürdürülmesi.
Sosyal unsur dikkate alınarak devlet işletmelerinin
özelleştirilmesine devam edilmesi.
İç Pazar
Fikri ve sınai haklar: Fikri haklar mevzuatı uyumuna devam
edilmesi ve korsanlıkla mücadelenin güçlendirilmesi.
Malların serbest dolaşımı: Avrupa standartları,
belgelendirme ve uygunluk değerlendirmesi ve markalama
konularında uyumun hızlandırılması; mevcut piyasa izleme ve
değerlendirme yapılarının teçhizat ve eğitim ile
desteklenerek güçlendirilmeye başlanması; Yeni ve Küresel
Yaklaşım ilkelerinin iç hukuka aktarılmasını sağlayacak
belirli sektörlere (gıda, ilaç, kozmetik, tekstil) ve
çerçeve mevzuata ilişkin çalışmaların hızlandırılması ve
uygun idari yapılar oluşturulması; ticaret önündeki teknik
engelerin kaldırılması.
Rekabet: Saydamlık ve devlet yardımının düzenli takibinin
sağlanmasına temel teşkil etmek için devlet yardımının
kontrolü konusundaki sorumluluğu belirtecek mevzuatın
kabulü,
Kamu alımları: Özellikle alım sisteminin daha saydam ve
hesap verebilir hale getirilerek Topluluk müktesebatı ile
uyumua başlanması.
Vergilendirme
Özellikle oranlar, işlem muafiyeti kapsamı, vergilendirme
kapsamı ve vergi yapısı olmak üzere tüketim vergileri ve KDV
konularında uyuma başlanması; yeni vergi önlemlerinin
Kurumlar Vergisi İşleyiş Prensipleri ile uyumlu olmasının
güvenceye alınması ve ayrımcı önlemlerin elenmesi.
Tarım
İşleyen bir tapu kayıt sisteminin, hayvan tanımlama
sistemlerinin ve bitki geçiş izin sistemlerinin
geliştirilmesi ve tarımsal piyasaların izlenmesi, yapısal ve
kırsal gelişime yönelik önlemlerin uygulanması amacıyla
idari yapıların iyileştirilmesi.
Hayvan ve bitki hastalıkları ile mücadele mevzuatı uyumu
öncelikli olmak üzere, hayvan ve bitki sağlığı konusundaki
Topluluk mevzuatı için uygun bir uyum stratejisi
oluşturulması ve özellikle laboratuvar testlerine, kontrol
düzenlemelerine ve kuruluşlarına mahsus uygulama
kapasitesinin artırılması.
Balıkçılık
Balıkçılık kaynaklarının kullanımı, piyasa ve yapısal
gelişmelerin bir kaynak yönetimi politikası ile izlenmesi,
denetim ve kontrol önlemleri ve balıkçılık filosu sicilinin
iyileştirilmesi için idari yapıların oluşturulması.
Taşımacılık
Taşımacılık alanındaki AB müktesabatının iç hukuka
yansıtılması için bir program kabul edilmesi.
Denizcilik güvenlik standartlarına ilişkin mevzuatın
uyumuna başlanması ve güvenlik standartlarının uygulanması.
Sınıflandırma kuruluşlarının izlenmesi ve Türk bandıra
sicilinin performansının artırılması konularında deniz
taşımacılığı için bir eylem planının kabul edilmesi.
Denizcilik idaresinin, özellikle devlet bandıra
denetiminin, güçlendirilmeye başlanması.
İstatistik
Özellikle nüfus ve sosyal istatistikler, bölgesel
istatistikler, iş istatistikleri, dış ticaret ve tarım
istatistikleri olmak üzere istatistiklerin daha fazla
geliştirilmesi için bir strateji benimsenmesi.
Ticari kayıtların AB standartları ile aynı düzeye
getirilmesi.
İstihdam ve Sosyal Konular
AB müktesabatı ile uyum için bir strateji ve ayrıntılı bir
program benimsenmesi.
Çocuk işgücü sorunu ile mücadele için yapılan çabaların
daha güçlendirilmesi.
Diğerlerinin yanı sıra, sendikal haklara saygı duyulması ve
sendikal eylemler üzerindeki kısıtlayıcı hükümlerin
kaldırılarak etken ve özerk sosyal diyalog için gerekli
koşulların güvenceye alınması.
AB müktesabatının geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik
sosyal ortakların kapasite oluşturma çalışmalarının
desteklenmesi.
Enerji
Enerji sektöründeki AB müktesabatının kabulü için bir
programın uygulamaya konması.
Elektrik ve gaz sektörleri için bağımsız bir düzenleyici
kurum oluşturulması: bu kurumun görevlerini etkin bir
biçimde yapmasını sağlayacak yetki ve araçların verilmesi.
Başta elektrik ve gaz yönergeleri ile piyasaların açılması
olmak üzere, iç enerji piyasasının kuruluşuna yönelik
hazırlıkların yapılması.
Telekomünikasyon
Ruhsatlandırma, karşılıklı bağlantı ve evrensel hizmet
alanlarında AB müktesabatı ile uyumun sağlanması;
serbestleştirme ihtiyaçlarının daha da irdelenmesi;
Bağımsız düzenleyici kurumun kapasite oluşturmasının
güçlendirilmesi, bir başka deyişle mevzuatı uygulama
yeteneğinin güçlendirilmesi.
Bölgesel politika ve yapısal araçların eşgüdümü
Topluluk kurallarına uygun bir NUTs sınıflandırmasının
hazırlanması.
Etkili bir bölgesel politikanın geliştirilmesi için bir
strateji benimsenmesi.
Türkiye'nin planlama sürecinde projelerin seçiminde
bölgesel politika ölçütlerini kullanıma başlaması.
Kültür ve Görsel-İşitsel Sektör Politikası
Özellikle Sınırsız Televizyon Yönergesi ile ilgili olmak
üzere, görsel-işitsel politika alandaki mevzuatın uyumuna
başlanması.
Çevre
Müktesabatın uyumu için ayrıntılı yönerge özelinde bir
programın kabulü.
Çevresel Etki Değerlendirme yönergesinin yasalaştırılması.
Her yıl için gerçekçi kamu ve özel sektör finansman
kaynakları ile uyum maliyeti tahminlerine dayanan
yatırımların finansmanı konusunda bir plan geliştirilmesi
(yönerge özelinde).
Adalet ve içişleri
Adalet ve içişleri alanında Avrupa Birliğindeki mevzuat ve
uygulamalar konularında bilgilendirme ve bilinçlendirme
programları geliştirilmesi.
Organize suçlar, uyuşturucu ticareti ve yolsuzlukla
mücadelenin iyileştirilmesi ve kara para aklama ile mücadele
için kapasitesinin güçlendirilmesi.
.
.
|
Gümrükler
Serbest bölgeler ile ilgili mevzuatın uyumuna devam
edilmesi ve yeni Gümrük Kanunu ve uygulama hükümlerinin
uygulanmasının güvenceye alınması.
İdari ve adli kapasitenin pekiştirilmesi
Kamu idaresinin müktesabatı yürürlüğe koyma ve yönetme
kapasitesinin, özellikle eğitim yoluyla ve yasadışı göçün ve
insan ve uyuşturucu ticaretinin önlenmesine yönelik etkin
sınır denetiminin geliştirilmesi dahil olmak üzere ilgili
bakanlıklar arasında uygun koordinasyon yoluyla
iyileştirilmesi.
İlgili idari kurumların güçlendirilmesi dahil kamu
idaresinin modernizasyonunun hızlandırılması.
Mali kontrol işlevlerinin güçlendirilmesi, gümrüklerin
verimliliğinin artırılması, vergi idarisinin modernize
edilmesi ve kaçakçılıkla mücadele kapasitesinin artırılması;
sınırlarda yapılan hayvan ve bitki sağlığı denetimlerinin
güçlendirilmesi, gıda denetim idaresinin yeniden
yapılandırılması ve kalitesinin iyileştirilmesi, adli
sistemin işlerliğinin geliştirilmesi ve Topluluk hukuku ve
uygulaması konularında yargı mensuplarının eğitiminin daha
fazla teşvik edilmesi.
Program yönetimi için hukuki, idari ve bütçe çerçevesinin
kabulü (denetim elkitabı ve denetim takibi)
4.2. Orta Vadeli Öncelikler
Güçlendirilmiş siyasal diyalog ve siyasi ölçütler
Helsinki sonuçlar bildirgesine uygun olarak, siyasal
diyalog bağlamında, anlaşmazlıkların Birleşmiş Milletler
Anayasasına uygun şekilde barışçı yollardan çözülmesi
ilkesi kapsamında, Helsinki sonuçlar bildirgesinin 4.
maddesinde atıf yapıldığı gibi, devam eden sınır
anlaşmazlıklarını ve diğer ilgili konuları çözmek için her
çabayı sarf etmek
Hiçbir ayırıma tabi tutulmaksızın ve dil, ırk, renk,
cinsiyet, politik düşünce, felsefi inanç veya dinlerine
bakılmaksızın tüm bireylerin bütün insan hakları ve temel
özgürlüklerden tam olarak yararlanmalarının güvence altına
alınması. Düşünce, vicdan ve din özgürlüklerinden yararlanma
koşullarının daha da geliştirilmesi.
Türk Anayasasının ve diğer ilgili mevzuatın, bütün Türk
vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini Avrupa İnsan
Haklarının Korunması Sözleşmesinde belirtildiği gibi güvence
altına alan bir bakış açısıyla, tekrar gözden geçirilmesi ve
bu tür yasal reformların uygulanmasının ve Avrupa Birliği
Üye Devletlerinin uygulamalarıyla uyumun sağlanması.
Ölüm cezasının kaldırılması, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesinin 6 No.lu Protokolünün imzalanması ve
onaylanması.
Uluslararası Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesi ve tercihli
Protokolünün, ve Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel
Haklar Sözleşmesinin onaylanması.
Cezaevlerindeki gözaltı koşullarının Birleşmiş Milletler
Hükümlü ve Tutukluların Muamelesinde Gözetilecek Standard
Asgari Kurallar ve diğer uluslararası normlara uygun hale
gelecek şekilde düzeltilmesi.
Milli Güvenlik Kurulunun hükümete bir danışma organı
niteliğindeki Anayasal rolünün Avrupa Birliği üye
ülkelerinin uygulamalarına uyumlulaştırılması.
Güneydoğuda halen devam etmekte olan Olağanüstü Halin
kaldırılması.
Kültürel çeşitliliğin sağlanması ve kökenlerine
bakılmaksızın tüm vatandaşların kültürel haklarının güvence
altına alınması. Bu hakların kullanılmasını engelleyen her
türlü yasal hüküm eğitim alanındakiler de dahil olmak
üzere kaldırılmalıdır.
Ekonomik ölçütler
Özelleştirme sürecinin tamamlanması.
Tarım ve mali sektör reformlarının tamamlanması.
Emeklilik ve sosyal güvenlik sisteminin
sürdürülebilirliğinin güvenceye alınması.
Genç kuşağa ve dezavantajlı bölgelere özel önem verilerek
genel eğitim ve sağlık düzeyinin yükseltilmesinin
sağlanması.
İç pazar
Malların serbest dolaşımı: AB müktesebatı ile uyumun
tamamlanması; Avrupa standartları ile uyumun tamamlanması;
mevcut belgelendirme, piyasa denetimi ve uygunluk denetimi
yapılarının güçlendirilmesinin tamalanması.
Şirketler hukuku: AB müktesabatı ile bağdaşmanın
tamamlanması.
Verilerin korunması: mevzuat uyumu ve uygulamanın
tamamlanması.
Sermayenin serbest dolaşımı: Özellikle yabancı yatırımcılar
için kısıtlamaların kaldırılarak uyumun tamamlanması.
Rekabet: bölgesel yardım projeleri dahil olmak üzere devlet
yardımlarına ilişkin AB müktesabatı ile uyumun tamamlanması
ve tekeller ve özel haklardan yararlanan şirketler ile
ilgili mevzuatın uyumu.
Kamu ihaleleri: AB müktesabatı ile uyumun tamamlanması;
etkin uygulamanın güvenceye alınması.
Vergilendirme
Ulusal mevzuatın AB müktesabatı ile uyumunun tamamlanması.
Tarım
Tarımsal ve kırsal gelişme politikalarında müktesabat için
hazırlıkların tamamlanması.
Gıda işleme kuruluşlarının (et, süt işleme tesisleri) AB
hijyen ve halk sağlığı standartlarına uyacak şekilde
modernizasyonu ve test ve teşhis tesislerinin daha fazla
kurulması.
Balıkçılık
Ortak balıkçılık politikasının yürürlüğe konması ve
uygulanmasına ilişkin kapasite geliştirilmesinin
tamamlanması.
Türkiye'deki balıkçılık ürünülerinin toplam kalite
standartları ve güvenliğinin geliştirilmesine devam
edilmesi.
Taşımacılık
Kara taşımacılığı (piyasaya giriş, yol güvenliği, tehlikeli
maddeler kuralları ve vergilendirme), demiryolları, hava
taşımacılığı (özellikle hava güvenliği ve hava trafiği
yönetimi) ve iç su yollarına (tekneler için teknik gerekler)
mevzuatılarına ilişkin uyumun tamamlanması.
Denizcilik güvenliği başta olmak üzere taşımacılık
mevzuatının etkin biçimde yürürlüğe konması ve
uygulanmasının sağlanması.
Türk ticaret filosunun (özellikle denizcilik ve kara
taşımacılığı) İç Pazarla tam bütünleşmesini sağlayacak
teknik normlar için hazırlanması.
Ekonomik ve Parasal Birlik
Merkez Bankası kanununun Avrupa Merkez Bankaları Sistemine
(ESCB) katılımı mümkün kılacak şekilde değiştirilmesi.
Merkez Bankasının hükümetten bağımsızlaştırılmasının
tamamlanması.
İstatistikler
Özellikle GSYİH tahmini, uyumlaştırılmış tüketici fiyat
endeksleri, kısa vadeli göstergeler, sosyal istatistikler,
ticaret sicili ve ödemeler dengesi alanlarında AB ile uyumlu
istatistiksel yöntem ve uygulamaların kabulü.
Makroekonomik istatistiklerin istatik alanındaki müktesabat
ile daha fazla uyumu.
Personelin yeterli eğitiminin sağlanması ve idari
kapasitenin geliştirilmesi.
İstihdam ve sosyal işler
Kadınlara karşı ayrımcılığın geride kalan biçimleri ile
cinsiyet, ırk veya etnik köken, din veya inanç, sakatlık,
yaş veya cinsi yönelim temelindeki her türlü ayrımcılığın
kaldırılması.
İş hukuku, kadın ve erkeklere eşit muamele, mesleki sağlık
ve güvenlik ve halk sağlığı alanlarındaki AB mevzuatının iç
hukuka aktarılması, ilgili idari yapılar ve sosyal
güvenliğin eşgüdümü için gerekli olan yapıların
güçlendirilmesi.
Sosyal politika ve ve istihdam alanındaki AB müktesabatının
etkin biçimde yürürlüğe konmasının ve uygulanmasının
sağlanması.
Ortak istihdam incelemesinin başlatılması da dahil olmak
üzere, ileride Avrupa İstihdam Stratejisine katılım
perspektifi ile ulusal istihdam stratejisinin hazırlanması
ve bu bağlamda, özellikle devam eden ve hızlanan yapısal
değişimin etkisi olmak üzere, işgücü piyasası ve sosyal
gelişmeleri izleme kapasitesinin geliştirilmesi.
Özellikle sosyal güvenlik sisteminin mali açıdan
sürdürülebilir hale getirilmesi gözetilerek yeniden
yapılanması yoluyla sosyal korumanın daha da geliştirilmesi
ve sosyal güvenlik ağının güçlendirilmesi.
Enerji
Enerji kuruluşlarının yeniden yapılandırılması ve muhtelif
sektörlere girişin daha da serbestleştirilmesi; idari ve
düzenleyici yapıların güçlendirilmesi.
Ulusal mevzuatın enerji sektöründeki AB müktesabatına
uyumunun tamamlanması.
Telekomünikasyon
Topluluk mevzuatının iç hukuka yansıtılmasının
tamamlanması.
Tüm iletişim sektörü için kapsamlı bir politikanın
geliştirilmesi.
Bölgeler politikası ve yapısal araçların koordinasyonu
Birden çok yılı kapsayan bütçe hazırlama usulleri ve
değerlendirmenin izlenmesini sağlayan yapıların kurulması da
dahil olmak üzere, ülke içi farklılıklarının azaltılmasına
yönelik ulusal bir politikanın geliştirilmesi.
Kültür ve görsel-işitsel iletişim politikası
Görsel-işitsel iletişim mevzuatının uyumunun tamamlanması
ve bağımsız televizyon/radyo düzenleyici kurum
kapasitelerinin güçlendirilmesi.
Çevre
Kurumsal, idari ve izleme kapasitesinin çevrenin
korunmasını güvence altına alacak şekilde güçlendirilirken,
özellikle çerçeve mevzuatın ve sektör mevzuatının
geliştirilmesi yoluyla AB'nin çevre konusudaki
müktesabatının yürürlüğe konması ve uygulanması.
Mevzuatın, özellikle çerçeve mevzuat ve yatay mevzuat ile
doğa korunması, su kalitesinin korunması ve atık yönetimi
konularındaki mevzuatın, özel önem ile uygulanması; bir atık
yönetimi stratejisinin uygulanması.
İzleme ağları ve izin usullerinin yanı sıra veri toplama
dahil çevre müfettişlikleri kurulması.
Bütün diğer sektörel politikaların tanım ve uygulamasının
sürdürelebilir gelişme ilkeleri ile bütünleştirilmesi.
Çevresel Etki Değerlendirme yönergesinin yürürlüğe konması
ve uygulanması.
Gümrükler
Serbest bölgeler, çift kullanımlı mallar ve teknolojiler,
uyuşturucu üretiminde kullanılan maddeler (precursors) sahte
ve krosan mallar başta olmak üzere mevzuat uyumunun
tamalanması.
Adalet ve içişleri
Topluluk Hukuku ile adalet ve içişleri alanlarında AB
müktesabatı uygulamaları konularında eğitim programları
geliştirilmesi.
Özellikle polisin hesap verme sorumluluğunun güvenceye
alınmasına yönelik olarak adalet ve içişleri kurumlarının
daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesi.
Schengen Bilgi Sistemi ve Europol'a tam olarak katılımın
mümkün olması için veri koruma alanındaki AB müktesabatının
kabulü;
Vize mevzuatı ve uygulamasının AB mevzuatına uygun hale
getirilmesine başlanması.
Yasadışı göçün önlenmesine yönelik olarak, göç konusundaki
AB müktesabatının ve eylemlerinin (kabul, yeniden kabul,
sınır dışı etme) kabul edilmesi ve uygulanması.
Sınır yönetiminin güçlendirilmeye devam edilmesi ve
Schengen Sözleşmesinin tam olarak uygulanması için hazırlık
yapılması.
İltica konusundaki 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesine
konulan coğrafi çekincenin kaldırılması ve mülteciler için
konaklama tesisleri ve sosyal destek mekanizmaları
geliştirilmesi.
Yolsuzluk, uyuşturucuyla mücadele, organize suçlar, kara
para aklanması ve ceza hukuku ve medeni hukuk alanlarında
adli işbirliği konularında AB müktesabatının kabulü ve
uygulanması; bu alanlardaki uluslararası işbirliğinin daha
da yoğunlaştırılması.
İdari ve adli kapasitenin güçlendirilmesi
AB politikalarının verimli yönetiminin sağlanması için,
sınır yönetiminin güçlendirilmesi ve Schengen Sözleşmesinin
tam olarak uygulanmasına hazırlık dahil olmak üzere kamu
idaresinin modernizasyonuna yönelik reformun tamamlanması.
İç ve bağımsız mali kontrol için yasal çerçevenin
tamamlanması; iç denetim/kontrol işlevlerinin uyumu için
hükümet içinde merkezi bir kuruluşun kurulmasının
tamamlanması; harcama merkezlerinde iç denetim/kontrol
ünitelerinin kuruluşunun tamamlanması; ulusal iç hesap
kontrolörleri/denetçileri için merkezi ve yerel düzeyde ve
öncel (ex-ante) mali denetim düzeyinde "işlevsel
bağımsızlığın" sonuçlandırılması; AB fonlarının kontrolu
için bir denetim elkitabı hazırlanması ve hesap denetimi
takibi geliştirilmesi.
Bölgesel reformunun tamamlanarak bölge ve belediye yönetimi
kavramlarının geliştirilmesi.
Bölgesel düzeyde işler yapıların oluşturulması ve bölgesel
gelişmeyle ilgili mevcut idari yapıların güçlendirilmesi.
5. PROGRAMLAMA
Türkiye, 1996-1999 döneminde, yıllık ortalama 90 milyon
Euro'nun biraz üzerinde olmak üzere 376 milyon Euro hibe
yardımı almıştır. 2000'den itibaren, Türkiye'ye ayrılacak
yıllık tahsisat, MEDA II ikili yardımlarından ortalama %15'lik
bir pay ile iki "Avrupa stratejisi/katılım öncesi strateji"
tüzüğü çerçevesinde öngörülen fonları kapsayacak şekilde
belirlenmiştir. Nisan 2000'de kabul edilen birinci tüzük,
AT-Türkiye Gümrük Birliği'ni derinleştirecek önlemlerin
uygulanması için 3 yıl boyunca yılda 5 milyon Euro'yu
öngörmektedir. Onay sürecinde olan ikinci tüzük, Türkiye'de
ekonomik ve sosyal kalkınmayı teşvik edecek tedbirlerin
alınmasına yönelik olup, 3 yıl boyunca yılda 45 milyon Euro
sağlayacaktır.
Bütün bu fonlar katılım öncesine yöneliktir. 2000 yılı için
tahsisat ayrımı şöyledir:
- Tahsisatın %50'si özellikle Türk mevzuatı ve
uygulamalarının AB müktesebatına uyumunu amaçlayan yapısal ve
sektör refomlarına verilecektir. Reformlar yapısal uyum
imkanları yoluyla desteklenecektir; amaç Türkiye'nin temel
yapısal reformlarının Topluluk müktesebatına uygun şekilde ve
IMF ile Dünya Bankasıyla yakın eşgüdüm içinde üstlenmesine
yardımcı olmaktır.
- Tahsisatın %50'si Türkiye'nin AB ile bütünleşmesini
hedefleyen diğer önlemlerin finansmanını sağlayacaktır: Türk
idaresi ve kurumlarının kurumsallaşma yoluyla Topluluk
müktesebatını uygulayacak kapasiteyi geliştirmelerine yardımcı
olmak. Türkiye'nin sanayi ve alt yapısının Topluluk
standartlarına gelmesi için yatırım desteği ve bölgesel/kırsal
kalkınma yoluyla gereken yatırımların harekete geçirilmesine
yardımcı olmak. Bu tahsisat ile Türkiye, Beşinci Araştırma ve
Teknik Gelişme Çerçeve Programı ile Eğitim ve KOBİ'ler
alanındakiler de dahil olan Topluluk Programları ve
ajanslarına katılım katkısının bir bölümünü karşılayabilir.
5.1. Uluslararası Mali Kuruluşların Rolü
Türkiye ve Uluslararası Mali Kuruluşlar arasındaki işbirliği.
Katılım Ortaklığı ile bir ivme ve yeni bakış açışı
kazanmaktadır. Katılım Ortaklığıyla sağlanan kaynaklar,
Uluslararası Mali Kuruluşlardan daha fazla miktarda kalkınma
yardımı için başlangıç sermayesi ve katalizör olarak hizmet
etmektedir. Bu süreç, katılım öncesi önceliklere ilişkin
projelerin ortak finansmanım kolaylaştırmak amacıyla, aday
ülkeler, Avrupa Yatırım Bankası ve Uluslararası Mali
Kuruluşlar ve özellikle Dünya Bankası ile irtibatlı olarak
Komisyon tarafından geliştirilmektedir. Aynı zamanda,diğer
donörlerin (Üye ülkeler; üçüncü ülkeler) programlarıyla yakın
işbirliğinin kurulması önem taşımaktadır.
6. KOŞULLAR
Türkiye için katılma öncesi unsurları aracılığıyla proje
finansmanı için sağlanacak Topluluk yardımı, Türkiye'nin
Ortaklık Anlaşması, Gümrük Birliği ve örneğin tarım ürünleri
için ticaret rejimi gibi AT-Türkiye Ortaklık Konseyi'nin
ilgili kararları çerçevesindeki yükümlülüklerine saygı
göstermesine bağlıdır. Kopenhag kriterlerim yerine getirmeye
matuf olarak atılacak daha ileri adımlar ve özellikle bu
Katılma Ortaklığının belirli önceliklerinin 2001 içinde yerine
getirilmesi yönünde gelişme sağlanmalıdır. Bu genel koşullara
uymamazlık, önerilen tek çerçeve yönetmeliğinin 4. maddesi
çerçevesinde, Konsey tarafından mali yardımların askıya
alınması karan alınması sonucunu doğurabilecektir.
7. İZLEME
Katılma Ortaklığının uygulanması, Ortaklık Anlaşması
çerçevesinde izlenecektir. Avrupa Konseyi tarafından
Helsinki'de belirtildiği şekilde, Türkiye için Ortaklık
Anlaşmasının kurumlarının, müzakerelerin açılıp açılmadığına
bakılmaksızın, aynı düzenlemelere göre müktesebata uyumun
incelenebileceği bir çerçeve oluşturmaya devam etmesi
önemlidir.
Katılma Ortaklığının ilgili bölümleri, ilgili alt-komitede
tartışılacaktır. Ortaklık Komitesi, tüm gelişmeleri, ilerleme
ve öncelikler ile orta vadeli amaçların yerine getirilmesinde
karşılaşılan sorunları ve alt-komiteler tarafından kendisine
gönderilen daha belirli konulan tartışır.
Öncelikle, MEDA Yönetim Komitesi, üç unsur altındaki ( MEDA;
Avrupa Stratejisi altında iki mali yönetmelik) finansmana
ilişkin araçların birbiriyle ve Katılma Ortaklığı ile uyumlu
olmasını temin eder.
Komisyon, "Türkiye için katılma öncesi stratejisi" başlıklı
yeni bütçe kaleminin (PDB 2001) uygulanması için yeni tek bir
yönetmelik hazırlamaktadır. Bu yönetmeliğin kabulünün
ardından, Phare Yönetim Komitesi, Katılma Ortaklığı ile uyumlu
olmasını izleme görevini yerine getirecektir..
.
|