KOPENHAG KRİTERLERİ
22 Haziran 1993 tarihinde yapılan Kopenhag Zirvesi'nde, Avrupa
Konseyi, Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Merkezi Doğu Avrupa
Ülkelerini kapsayacağını kabul etmiş ve aynı zamanda adaylık için
başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce
karşılaması gereken kriterleri de belirtmiştir. Bu kriterler siyasi,
ekonomik ve topluluk mevzuatının benimsenmesi olmak üzere üç grupta
toplanmıştır.
SİYASİ KRİTER: Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve
azınlıklara saygı gösterilmesini ve korunmasını garanti eden
kurumların varlığı,
EKONOMİK KRİTER: İşleyen bir pazar ekonomisinin varlığının yanısıra
Birlik içindeki piyasa güçleri ve rekabet baskısına karşı koyma
kapasitesine sahip olunması
TOPLULUK MEVZUATININ BENİMSENMESİ: Siyasi, ekonomik ve parasal
birliğin amaçlarına uyma dahil olmak üzere üyelik yükümlülüklerini
üstlenme kabiliyetine sahip olunması
POLİTİK KRİTERLER
AB'ye girmeye aday ülkeler;
- istikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması,
- hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü,
- insan haklarına saygı,
- azınlıkların korunması
gibi dört ana kriter açısından değerlendirmeye alınacaktır.
Genel olarak; ülkenin çok partili bir demokratik sistemle
yönetiliyor olması, hukukun üstünlüğüne saygı, idam cezasının
olmaması, azınlıklara ilişkin herhangi bir ayrımcılığın
bulunmaması, ırk ayrımcılığının olmaması, kadınlara karşı her
türlü ayrımcılığın yasaklanmış olması, Avrupa Konseyi İnsan
Hakları Sözleşmesinin tüm maddeleri ile çekincesiz kabul
edilmiş olması, Avrupa Konseyi Çocuk Hakları Sözleşmesinin
kabul edilmiş olması gibi özellikler dikkate alınmaktadır.
Ancak, bu ilkelerin varlığı tek başına yeterli olmamakta, aynı
zamanda kesintisiz uygulanıyor olması gerekmektedir.
|
EKONOMİK KRİTERLER
Kopenhag Zirve sonuçlarına göre, ekonomi alanında işlevsel bir
piyasa ekonomisinin varlığı kadar, AB içindeki piyasa güçleri
ve rekabet baskısı ile başedebilme kapasitesi de aranmaktadır.
a. Etkin bir piyasa ekonomisi için;
- arz-talep dengesinin piyasa güçlerinin bağımsız bir
şekilde karşılıklı etkileşimi ile kurulmuş olması,
- ticaret kadar fiyatların da liberal olması, piyasaya giriş
(yeni firma açılması) ve çıkış (iflaslar) için engellerin
bulunmaması,
- mülkiyet haklarını (fikri ve sınai mülkiyet) içeren
düzenlemeleri kapsayan yasal bir sistemin olması ve bu
yasalar ile düzenlemelerin icra edilebilmesi,
- fiyat istikrarını içeren bir ekonomik istikrara ulaşılmış
olması ve sürdürülebilir dış dengenin varlığı,
- ekonomik politikaların gerekleri hakkında geniş bir fikir
birliğinin olması,
- mali sektörün, tasarrufları üretim yatırımlarına
yönlendirebilecek kadar iyi gelişmiş olması gerekmektedir.
b. AB içinde rekabet edebilme kapasitesinin sağlanması
için;
- öngörülebilir ve istikrarlı bir ortamda karar alabilen
ekonomik kurumların makro ekonomik istikrarının olması ve
bununla beraber işlevsel bir piyasa ekonomisinin varlığı,
- alt yapı, eğitim ve araştırmayı içeren yeterli miktarda
fiziki ve beşeri sermayenin olması,
- firmaların teknolojiye uyum sağlama kapasitesinin
bulunması gerekmektedir.
Bu çerçevede rekabet edebilme derecesinin göstergeleri olarak,
birliğe girişten önce birlik ile o ülke arasında belirli bir
ticaret ortaklığının olması ve ülke ekonomisinde küçük
firmaların oranı sayılmaktadır.
TOPLULUK MÜKTESEBATINA UYUM KRİTERİ
a. AB'nin siyasi birlik ile ekonomik ve parasal birlik
hedeflerini kabul etmek:
Birliğin ortak dış politika ve güvenlik politikasına etkin
bir katılım için aday ülkelerin buna hazır olması
gerekmektedir. Ekonomik ve Parasal Birlik konusunda ise,
merkez bankasının bağımsızlığı, ekonomik politikaların
koordinasyonu, İstikrar ve Büyüme Paktına katılım, merkez
bankasının kamu sektörü açıklarını finanse etmesinin
yasaklanması gibi konularda üye ülkelerin aldıkları kararlara
katılmak gerekmektedir.
b. AB'nin aldığı karalara ve uyguladığı yasalara uyum
sağlamak:
- Gümrük Birliği, malların serbest dolaşımı, sermayenin
serbest dolaşımı gibi ortaklık anlaşmaların da belirtilen
şartlara uyum sağlaması,
- tek pazara geçişi gerektiren Topluluk müktesebatına uyum
sağlanması,
- Topluluğun tarım, iletişim ve bilgi teknolojileri, çevre,
ulaşım, enerji, taşımacılık, tüketici hakları, adalet ve
içişleri, işgücü ve sosyal haklar, eğitim ve gençlik,
vergilendirme, istatistik, bölgesel politikalar, genel dış
ve güvenlik politikası gibi alanlardaki her türlü
düzenlemesine uyum sağlanması.
|